"Pamięć o nich ginie pomału...." (zdjęcia ze spektaklu oraz wspomnienie o Dywizji Podhalańskiej)
NOWY TARG. W Miejskim Ośrodku Kultury zaprezentowany został spektakl teatralny według scenariusza Stanisława Apostoła. Historię tworzenia Konfederacji Tatrzańskiej wyreżyserował Marcin Kobierski.
W sztuce wykorzystano zarówno oficjalne dokumenty KT, jak i wspomnienia autora scenariusza - bratanka jednej z twórczyń ruchu oporu. Jak niejednokrotnie podkreślał wspomniany Stanisław Apostoł - "by oddać ducha tamtych czasów i pokazać tych ludzi takimi, jakimi byli" nie mogło zabraknąć tego co było ich bardzo ważną cechą - a mianowicie tego, że byli poetami.
Dlatego w scenariusz wpleciono wiersze Jadwigi Apostoł - Staniszewskiej, Augustyna Suskiego, ale także Władysława Orkana. Wagę poezji potwierdza tytuł spektaklu - będący fragmentem wiersza J. Apostoł.
s/ zdj. Szymon Pyzowski
---
Poniżej prezentujemy materiał jaki otrzymaliśmy od PGRH ZP „Błyskawica”:
Konfederacja Tatrzańska i Dywizja Podhalańska w konspiracji
RABA WYŻNA 1940 r.
Aby zgłębić genezę Konfederacji Tatrzańskiej należy dokładnie poznać historię Dywizji Podhalańskiej w Konspiracji. Ta organizacja zbrojna stała się podstawą do utworzenia KT. Gdyby nie porozumienie z DP w K Augustyn Suski miał by wielki problem stworzyć w tak krótkim czasie (8,5 miesiąca) rozwinięte struktury KT na terenie Podhala.
Kiedy Augustyn Suski przybył na Podhale w maju 1941 r. z zamiarem utworzenia KT, już od półtora roku systematycznie miesiąc po miesiącu dwóch oficerów mjr Gótt- Getyński z Chrobacze koło Jordanowa i por. Eugeniusz Iwanicki z Raby Wyżnej tworzą struktury organizacyjne D P w K na terenie Podhala. Na terenie południowej Polski pułk Aleksander Stawarz tworząc D G w K w swoich strukturach osiągnął liczbę kilkaset członków a teren działania to obszar całej południowej Polski, Śląska i Podkarpacia. Po jego aresztowaniu w Rabce Zaryte w 1941r. mjr Getyński będąc jego zastępcą i szefem sztabu przejął komendę nad Dywizją Górską zmieniając nazwę na Dywizję Podhalańską w Konspiracji.
W tym czasie po napisaniu statutu, regulaminu i zasad ideowych Augustyn Suski, Tadeusz Popek i Jadwiga Apostoł pracują nad utworzeniem organizacji mającej za zadanie walkę z Góralenvolkiem ,wrogami narodu polskiego o honor górali, który splamił Wacław Krzeptowski, Szatkowski i jego poplecznicy. Jednak idee i program to tylko część planu. Do dalszego działania, należało mięć ludzi zorganizowanych na terenie całego Podhala. Tadeusz Popek patrzył realnie na działania tworzonej organizacji, podjęła starania w celu utworzenia własnej siły zbrojnej Konfederacji Tatrzańskiej zwanej Dywizją Górską. Budowa od podstaw takiej organizacji wojskowej przez trójkę założycielską KT była nierealna dlatego podjęto rozmowy w Rabie Wyżnej z założycielami już istniejącej od 1939 r.dywizji z mjr Edwardem Gó’tt – Getyńskim z Jordanowa i porucznikiem rezerwy Eugeniuszem Iwanicki zamieszkałym w Rabie Wyżnej. Mając tak mocno rozbudowane struktury organizacyjne warunki połączenie się z KT dyktowali dowódcy DP w K.
Przeciągające się rozmowy nie przynosiły rezultatu więc D P w K podporządkowała się ZWZ zachowując autonomię. Po długich staraniach doszło do rozmów w Rabie Wyżnej trójki założycielskiej KT z mjr Edwardem Gó’tt- Getynskim i por. Eugeniuszem Iwanickim. W rozmowach uczestniczyła Zofia Augustyn Pajerska łączniczka Dywizji Podhalańskiej a zarazem szwagierka Iwanickiego mieszkanka Raby Wyżnej.
Podczas rozmów wstępnych mjr Edward Gó’tt-Getynski i por Eugeniusz Iwanicki żądali aby to KT weszła w istniejące od dawna struktury Dywizji Podhalańskiej w Konspiracji. W wyników rozmów doszli do porozumienia i wspólnie utworzyli Placówkę Naczelną KT
Pod koniec września 1941 r. w skład Placówki Naczelnej Konfederacji Tatrzańskiej weszła piątka założycielska:
1. Augustyn Suski - Naczelnik Konfederacji
2. Tadeusz Bronisław Popek - zastępca naczelnika i referent działu propagandowo wywiadowczego
3. Mjr Edward Gó’tt-Getyński – referat działu wojskowego
4. Por. Eugeniusz Iwanicki – referent działu wywiadu i ochrony
5. Jadwiga Apostoł – sekretarz i skarbnik oraz referent działu propagandowo-wydawniczego
Dywizja Podhalańska w Konspiracji weszła w skład wspólnie utworzonej Placówki Naczelnej i zmieniła nazwę na Dywizję Górska Konfederacji Tatrzańskiej. Dywizja Podhalańska w Konspiracji zachowała jednak swoją autonomię. Getyński dowódca Dywizji Górskiej liczył na możliwość walki z Niemcami. Ocenił, że DG z KT po scaleniu jest w stanie przy pomocy z zewnątrz podjąć walkę. Swoim zaufanym członkom sztabu E. Iwanickiemu i Józefowi Wraubkowi powiedział, że z rozkazu władz objął zupełnie samodzielnie dowództwo Dywizji. Czy już wówczas jako dowódca z długoletnim stażem i oficerskim doświadczeniem przewidywał negatywne skutki jakie przyniosło połączenie się dwóch ideowo i organizacyjnie różnych organizacji zbrojnej i propagandowej?
Szef sztabu DG w K kpt Józef Wraubek będąc jednocześnie Komendantem Granatowej Policji w No Targu wielokrotnie ostrzegał zarówno Suskiego jak również mjr Getyńskiego o zagrożeniach wynikłych z nieostrożnych dzialań członków KT. Efektem tej niefortunnej fuzji były aresztowania i zakończenie działalności KT a członkowie DG po aresztowaniu przywódców weszli w struktury Armii Krajowej.
Sztab Dywizji Górskiej w Konspiracji wrzesień1941 r.
Mjr Gótt - Getyński - dowódca DG w K, referent działu wojskowego Placówki Naczelnej Konfederacji Tatrzańskiej
Por Eugeniusz Iwanicki - zastępca d-cy, referent działu wojskowego i ochrony Placówki Naczelnej Konfederacji Tatrzańskiej
Kpt. Józef Wraubek - szef sztabu Dywizji Górskiej ( od czerwca)
Adolf Bańka - oficer do zadań specjalnych
Por. Duin- Borkiewicz - oficer łącznikowy ZWZ przy KT.
Zofia Augustyn Pajerska - łączniczka
źródło: PGRH ZP „Błyskawica”