Prezentacja unikatowych druków ulotnych na konferencji w Siedlcach

Wygłosił on odczyt zatytułowany „Zapomniane i niedoceniane. Zespół druków ulotnych, afiszy, nekrologów i druków wizytowych z pierwszej połowy XX w. w zasobach Muzeum Podhalańskiego im. Cz. Pajerskiego w Nowym Targu”.

Konferencja skierowana była do archiwistów państwowych i niepaństwowych jednostek organizacyjnych, archiwów kościelnych, naukowców z ośrodków akademickich i instytutów naukowych prowadzących badania w zakresie archiwistyki, a także pracowników muzeów państwowych i samorządowych opiekujących się zasobami archiwalnymi oraz wszystkich osób zainteresowanych historią kształtowania się zasobów archiwalnych, tudzież informacjami o istniejących w przeszłości i obecnie zespołach i zbiorach archiwalnych. Podczas sesji wysłuchano 50 referentów reprezentujących ponad 25 ośrodków naukowych i kulturalnych z całego kraju.

Podczas swojego wystąpienia kierownik muzeum przybliżył słuchaczom historię powstania zbioru, w tym dzieje jego wytwórcy tj. Drukarni Ignacego Borka, a później jej sukcesorki Drukarni Podhalańskiej prowadzonej przez Waleriana Ostrowskiego. Nie zabrakło także informacji o działaczach Oddziału „Gorce” Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego w Nowym Targu z Czesławem Pajerskim na czele, tworzących placówkę w latach 60-tych XX w. oraz niedawno zmarłego Kazimierza Pajerskiego, który uratował maszynę przed złomowaniem. Na koniec wspomniał o wysiłku jakie miasto podejmuje, aby ten cenny zbiór należycie zabezpieczać, jak również wykorzystaniu przez władze samorządowe maszyny drukarskiej i towarzyszący jej osprzęt jako jednej z atrakcji turystycznej stolicy Podhala. W tym miejscu poinformował o uzyskaniu za pośrednictwem Euroregionu „Tatry” znacznej dotacji w ramach Programu Interreg V-A Polska – Słowacja 2014-2020. Za prawie 3 miliony złotych w miejscu oficyny dawnego Hotelu Herza przy ul. Sobieskiego zostanie zbudowany nowy obiekt, w którym swoją siedzibę znajdzie Oddział Muzeum Podhalańskiego im. Cz. Pajerskiego w Nowym Targu - Muzeum Drukarstwa. Planowany termin realizacji i otwarcia ekspozycji to koniec 2018 r.

Przechodząc do opisu zasobu Robert Kowalski dokonał szczegółowej jego kategoryzacji, przybliżył stan zachowania, zakres prac porządkowych, inwentaryzacyjnych i konserwatorskich oraz plan opracowania zbioru a następnie jego udostępnienia. W zasobach muzeów znajdują się bowiem druki ulotne, afisze, plakaty, obwieszczenia itd. które obrazują życie codzienne mieszkańców miasta i regionu we wszystkich obszarach ich aktywności: społecznej, kulturalnej, politycznej, gospodarczej czy religijnej. Co warte jest w tym miejscu podkreślenia, to fakt, iż liczący kilka tysięcy jednostek zbiór jest unikatowym w skali kraju, co potwierdziła ożywiona dyskusja, jak odbyła się po zakończenia wystąpienia kierownika muzeum. Dlatego jego uporządkowanie, zinwentaryzowanie, opracowanie naukowe a następnie jego właściwe przechowywanie jest jednym z najważniejszych zadań ale i wyzwań przed jakim stoi nowotarskie muzeum.

Trwające od kilkunastu miesięcy intensywne prace pozwoliły ocenić wielkość zasobu i rozpocząć jego porządkowanie. Na dzień dzisiejszy gotowy jest do udostępniania badaczom zespół „Klepsydr i nekrologów” wraz z niezbędnym i bardzo pomocnym indeksem osobowym. Trwają prace nad zespołem biletów wizytowych. W ostatnim czasie zakupionych zostało ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Miejskiego Ośrodka Kultury w Nowym Targu kilkanaście specjalnych bezkwasowych pudeł do przechowywania największych formatów afiszy (100 x 70) oraz pudła, teczki i koperty bezkwasowe do przechowywania druków o mniejszych formatach. Uporządkowano i dostosowano do potrzeb archiwum pomieszczenia gdzie przechowywane są zbiory, zakupiony został również niezbędny sprzęt i wyposażenie.

Wszystkie te działania mają za zadanie zabezpieczenie bezcennego zbioru i przechowanie go dla kolejnych pokoleń, tak jak to robili nasi poprzednicy. Przed laty to oni uratowali przed zniszczeniem cały zasób, zabezpieczyli go i opiekowali się nim a następnie przekazali nam do użytkowania. Mamy zatem moralny obowiązek, aby w należytym stanie przekazać go naszym następcom, gdyż w tej sztafecie pokoleń jesteśmy zaledwie jednym z jej ogniw. Zdjęcia: Archiwum Muzeum Podhalańskiego.

Materiały prasowe, fot. Archiwum Muzeum Podhalańskiego