"Krakowiacy, Lachy, Górale - stroje wsi małopolskiej"

Ukazało się właśnie nakładem Małopolskiego Centrum Kultury SOKÓŁ w Nowym Sączu, a jego współautorkami są trzy mieszkanki gminy Rabka-Zdrój: dr Katarzyna Ceklarz ze Stowarzyszenia Kulturowy Gościniec z Rabki-Zdroju, dr Dorota Majerczyk ze Stowarzyszenia Miłośników Kultury Ludowej z Chabówki oraz Małgorzata Wójtowicz-Wierzbicka, pracownik Muzeum Regionalnego im. Orkana w Rabce-Zdroju

Dr Ceklarz opisała w niej strój ludowy Kliszczaków, dr Majerczyk - Zagórzan, na Małgorzata Wójtowicz-Wierzbicka zajęła się ubiorem Lachów Limanowskich.

Strój od zawsze pełnił w tradycyjnej społeczności wiejskiej niezwykle ważną rolę. Demonstrował przynależność do stanu chłopskiego i do swojej lokalnej grupy. Po ubiorze rozpoznawano zamożność, pozycję społeczną oraz stan cywilny. Świąteczny, paradny – noszony podczas ważnych wydarzeń i uroczystości – spełniał rozliczne funkcje obrzędowe. Strój bujnie się rozwijał i ewoluował na przestrzeni lat. Najstarsze ubiory miały proste, archaiczne kroje, naturalne kolory oraz skromne, choć wysmakowane, zdobnictwo. Z czasem wprowadzano coraz więcej przemysłowych barwnych, wzorzystych tkanin oraz bogatszą ornamentykę.

Na terenie dzisiejszego województwa małopolskiego istniało dawniej bez mała trzydzieści odmian wiejskiego stroju odświętnego w obrębie kilkunastu zamieszkałych tu grup etnograficznych. Na północy byli to Krakowiacy z licznymi subregionami w części zachodniej i wschodniej; w centrum na terenach podgórskich – Lachy i Pogórzanie o mieszanej, krakowsko-góralskiej kulturze; wreszcie – cały szereg grup górali karpackich, żyjących u podnóży Beskidów i Tatr, po Beskid Niski na wschodzie, zasiedlony niegdyś przez Łemków.

Obecnie tradycyjne stroje znane są przede wszystkim dzięki licznym w Małopolsce zespołom folklorystycznym. Czasem też noszone są podczas lokalnych uroczystości. Wyjątkiem jest Podhale, gdzie góralskie ubrania do dziś zakładane są prywatnie, na świąteczne rodzinne i religijne okazje. Ostatnio rośnie zainteresowanie i zapotrzebowanie na lokalne stroje również u Lachów z Podegrodzia czy Górali od Łącka.

Tę niezwykłą różnorodność i bogactwo staraliśmy się oddać w wydawnictwie Krakowiacy, Lachy, Górale - stroje wsi małopolskiej. Składający się z 10 tomów album jest efektem realizowanego przez Małopolskie Centrum Kultury SOKÓŁ w Nowym Sączu projektu badawczo-dokumentacyjnego pod nazwą Małopolska Źródłem Tradycji, finansowanego z funduszy europejskich w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Małopolskiego na lata 2014–2020.

Wydawnictwo nie jest dostępne w sprzedaży. Albumy w roku 2021 będą udostępnione czytelnikom w bibliotece Małopolskiego Centrum Kultury SOKÓŁ w Nowym Sączu oraz w wybranych bibliotekach i uczelniach wyższych w kraju. Spis instytucji zostanie opublikowany w styczniu 2021 roku.

W przypadku chęci pozyskania wydawnictwa przez instytucje kultury, stowarzyszenia lub zespoły regionalne wydawca prosi o kontakt z Moniką Kurzeją: tel. 18 448 26 46, m.kurzeja@mcksokol.pl (pn. - pt., w godz. od 8:00 do 16:00).

Źródło: MCK "Sokół", oprac. r/