Najwięksi polscy artyści na aukcji "Zakopane, Zakopane!". W Warszawie będą licytować obrazy poświęcone Podhalu

Na aukcji „Zakopane, Zakopane!” nie zabraknie legendarnych portretów autorstwa Stanisława Ignacego Witkiewicza, barwnych ilustracji strojów ludowych Zofii Stryjeńskiej, nastrojowych prac Andrzeja Wróblewskiego oraz związanej z Tatrami twórczości Rafała Malczewskiego czy Stanisława Gałka. Aukcję poprzedzi wystawa dzieł oddających niezwykłą atmosferę „polskiego Piemontu”, uznawanego przez dziesięciolecia za duchową i kulturalną stolicę kraju, w której bywali najwięksi artyści i myśliciele.

Trudno o drugą tak barwną ikonę Zakopanego, jak Stanisław Ignacy Witkiewicz, tworzący pod pseudonimem Witkacy. Syn Stanisława Witkiewicza, twórcy i popularyzatora stylu zakopiańskiego, wychowany pod Giewontem, związał swoje życie i twórczość ze stolicą Podhala. To właśnie w Zakopanem Witkacy ulokował siedzibę słynnej „Firmy Portretowej”, w której powstały podobizny niemal wszystkich osobistości miasta. Pomysły tworzącego pod wpływem substancji odurzających „wariata z Krupówek” zadziwiały i szokowały, a jego niezwykle barwna osobowość nadawała im dodatkowego waloru. Na styczniowej aukcji DESA Unicum zaprezentuje „Portret oficera” z 1925 roku, jedną z pierwszych prac wykonanych przez „Firmę Portretową”. Tożsamość modela nie jest znana. Biało-czerwone barwy tła oraz obszycie kołnierzyka wskazują na polską narodowość oraz przynależność do piechoty. Estymacja pracy wynosi 150 – 250 tys. złotych. Na tyle samo wyceniany jest pochodzący z 1930 roku portret Ireny Próchnikowej z Gomólińskich, pedagożki, autorki podręcznika do arytmetyki i geometrii dla dorosłych oraz działaczki konspiracyjnej w czasie okupacji. Dodany przez Witkacego napis: „Za papierosy i vermouth” sugeruje, że praca ta powstała nie na zamówienie, ale podczas towarzyskiego spotkania malarza z Ireną.

Czołowym przedstawicielem międzywojennego zakopiańskiego środowiska artystycznego był również Rafał Malczewski. Syn wielkiego malarza Jacka Malczewskiego miłość do gór zapisaną miał w genach. Mieszkający w Zakopanem w latach 1917-1939 miłośnik narciarstwa oraz odważnych górskich wspinaczek stworzył własny styl odrealnionych, przestrzennych pejzaży. „Widok na Morskie Oko” Malczewskiego z estymacją 200 – 300 tys. złotych jest najwyżej wycenianym obiektem na aukcji „Zakopane, Zakopane!”.

Tatry miłością darzył także Andrzej Wróblewski, wybitny przedstawiciel polskiej awangardy powojennej. W 2021 roku jego obraz „Dwie mężatki” wylicytowany został za ponad 13,4 mln złotych, stając się najdroższym płótnem sprzedanym w Polsce. Górskie wędrówki kultowego artysty zaowocowały nastrojowymi akwarelami oraz gwaszami. Jedną z nich jest „Zima w Tatrach” z estymacją 40 – 70 tys. zł. Ukochane góry stały się dla Wróblewskiego miejscem fatalnym. Artysta zginął w 1957 roku podczas górskiej wycieczki, mając zaledwie 30 lat.

Jedną z największych wielbicielek Podhala była Zofia Stryjeńska, współtwórczyni narodowego stylu w sztuce, której prace zdefiniowały znacząco rodzime art déco. „Księżniczka malarstwa polskiego” w latach międzywojennych należała do grona najwybitniejszych twórców Europy, którzy osiągnęli olbrzymi sukces komercyjny. Jej prace znane były za sprawą, m.in. kalendarzy, pocztówek, zabawek, a nawet opakowań czekolady Wedla. Do jednej z ważniejszych tek graficznych Stryjeńskiej zalicza się wydany w 1939 roku w Nicei cykl „Polish Peasants’ Costumes”, stanowiący katalog polskiej mody ludowej. Jest to równocześnie najobszerniejsze dzieło artystki, składające się aż z 40 plansz. 27 stycznia wystawione zostaną: plansza XXI przedstawiająca górala z Tatr oraz plansza XXII z postaciami czterech zbójników z Tatr.

Barwna twórczość Stryjeńskiej silnie kontrastuje z opartymi na zestawianiu czerni i bieli dziełami Władysława Skoczylasa. Jego drzeworyty, jak prezentowany przez DESA Unicum „Janosik z frajerką” z 1919 roku, obrazują fascynację artysty ludowym prymitywizmem. W Zakopanem tworzyli liczni artyści, dla których Tatry stały się główną osią twórczości. W okresie międzywojennym opinią najlepszego pejzażysty Tatr cieszył się Stanisław Gałek. Na najbliższej aukcji znajdą się cztery prace tego artysty. W tym „Śniegi w Dolinie Rybiego Potoku” z 1927 roku.

Atrakcją aukcji są drewniane rzeźby związane z założoną w 1878 roku Szkołą Przemysłu Drzewnego, nazwaną „szkołą zakopiańską”. Okres jej świetności przypada na lata 20. i 30. XX wieku, kiedy to za sprawą kierujących nią Karola Stryjeńskiego, a następnie Mariana Wimmera zaczęto kłaść akcent na zamysł artystyczny, a nie jedynie na funkcjonalność. To właśnie w tym czasie powstała prezentowana przez DESA Unicum „Matka Boska Promienista” Edwarda Wnęka.

Góry, wciąż nie do końca odkryte przez człowieka, stanowią niewyczerpane źródło inspiracji dla artystów. W Polsce szczególne miejsce w historii sztuki narodowej zajmują Tatry oraz Zakopane, miasto kultowe dla twórców różnych epok, swoisty fenomen oraz centralny punkt na mapie kraju. Zachwycało zarówno największych przedstawicieli akademizmu, jak i artystów okresu Młodej Polski. W XX-leciu międzywojennym, nazywane zimową stolicą Polski, Zakopane opanowane zostało przez rodzącą się awangardę, w której prym wiódł Witkacy – „wariat z Krupówek” oraz szalony taternik Rafał Malczewski. Po II wojnie światowej Zakopane przejęło kolejne pokolenie artystów dbających o rozwój kulturalny miasta u podnóża Giewontu, wśród nich Tadeusz Brzozowski i jego żona Barbara Gawdzik – Brzozowska, Zenon Pokrywczyński czy Wacław Taranczewski. Wielkim miłośnikiem Tatr był również Andrzej Wróblewski, jeden z najwybitniejszych polskich malarzy współczesnych – mówi Julia Materna, koordynatorka aukcji.

Aukcji towarzyszyć będzie wystawa w siedzibie DESA Unicum dostępna do 27 stycznia w godz. 11-19 (poniedziałek-piątek) i 11-16 (sobota). Wstęp na ekspozycję jest bezpłatny.

Źródło: Organizatorzy, oprac. r/