Nietolerancja histaminy - jak ją rozpoznać? (art. sponsorowany)
Nietolerancja histaminy to temat, o którym obecnie mówi się coraz częściej. I nic w tym dziwnego - jeszcze do niedawna zarówno diagnostyka, jak i terapia nietolerancji histaminy, były prawdziwymi wyzwaniami. Dziś jednak przypadłość ta jest coraz lepiej rozpoznawana i efektywniej leczona. Czym jest histamina i jakie są objawy nadwrażliwości na tę substancję? Na czym polega diagnostyka i leczenie nietolerancji histaminy?
Histamina - co to jest? Badanie nietolerancji histaminy, objawy i leczenie
Histamina to organiczny związek chemiczny, który zaliczany jest do grupy tak zwanych hormonów tkankowych. Ludzki organizm produkuje ją w niewielkich ilościach, a jej funkcje to między innymi udział w przebiegu procesów zapalnych, reakcji alergicznych, a także pobudzanie wydzielania kwasu żołądkowego i regulacja rytmu dobowego. Oprócz produkcji wewnętrznej, histamina może być dostarczana do organizmu wraz z pożywieniem. Jej najbogatsze źródła to przede wszystkim długodojrzewające wędliny i sery (w tym salami, kindziuk czy parmezan), ale również ryby i owoce morza (zwłaszcza o wysokim stopniu przetworzenia - marynowane lub z puszki), czerwone wino oraz szampan, a także kiszonki. Warto tutaj dodać, że niektóre pokarmy nie zawierają histaminy, ale ich spożycie wyzwala w naszym organizmie jej produkcję. Należą do nich truskawki, czekolada, ananas, papaja, pomidory (ketchup!), szpinak, cynamon. Również pokarmy zawierające barwniki spożywcze, szczególnie tartrazynę, mogą być wyzwalaczami produkcji histaminy
Objawy nietolerancji histaminy są zróżnicowane. Częstobywają mylone z alergią i/lub migreną, a także innymi schorzeniami - w tym chorobami układu pokarmowego. Z tego względu istotna jest szczegółowa diagnostyka, pozwalająca na różnicowanie wymienionych przypadłości. Istotne w tym procesie jest badanie aktywności enzymu DAO (o którym więcej piszemy poniżej), ponieważ jego stężenie w surowicy krwi u osób z nietolerancją histaminy jest znacznie obniżone. Badanie to można wykonać w ALAB laboratoria: https://www.alab.pl/badanie/diaminooksydaza-dao-surowica.
Jakie symptomy może wywoływać nietolerancja histaminy? Oto najczęściej występujące objawy:
- objawy skórne - w tym rumień, wysypka, pokrzywka, pojawienie się bąbli, obrzęku i zaczerwienienia (charakterystyczne jest zaczerwienienie twarzy po spożyciu posiłku bogatego w histaminę);
- objawy związane z zaburzeniami procesu trawienia - między innymi biegunki, wymioty, nudności, wzdęcia, a oprócz tego suchość w ustach oraz odczuwanie charakterystycznego, gorzkiego posmaku pieprzu;
- objawy neurologiczne i ze strony układu nerwowego - bóle i zawroty głowy, zaburzenia rytmu dobowego (w tym bezsenność), zaburzenia koncentracji i funkcji poznawczych;
- objawy sugerujące reakcję alergiczną - w tym cieknący, wodnisty katar, świąd nosa, opuchnięcie powiek, łzawienie oczu i inne.
Warto tu również dodać, że symptomy nietolerancji histaminy mogą także obejmować zaburzenia funkcjonowania układu sercowo naczyniowego (takie jak obrzęk naczynioruchowy, tachykardia, obniżenie lub podwyższenie ciśnienia tętniczego krwi), a pacjentki z omawianą przypadłością skarżą się niekiedy na obfite i przedłużające się miesiączki.
Przyczyny nietolerancji histaminy i leczenie
Przyczyną nietolerancji histaminy jest najczęściej niedobór wspomnianego już powyżej enzymu DAO - czyli diaminooksydazy (określanej również mianem oksydazy diaminowej). Ta sytuacja może mieć z kolei podłoże genetyczne lub zapalne (chodzi tu o choroby przebiegające ze stanem zapalnym błony śluzowej jelit i/lub z jej uszkodzeniem), ponadto u niektórych pacjentów obserwuje się niedobór DAO przy przyjmowaniu leków będących inhibitorem tego enzymu (hamujących jego aktywność). Dlaczego prawidłowy poziom diaminooksydazy jest tak istotny w kontekście nietolerancji histaminy? DAO bierze udział w szlakach metabolicznych, prowadzących do rozkładania, a w następstwie - do neutralizacji histaminy. W praktyce oznacza to, że im większy jest niedobór DAO, tym bardziej dokuczliwe dla pacjenta będą objawy nietolerancji histaminy.
Do najważniejszych metod leczenia nietolerancji histaminy zalicza się:
- właściwe postępowanie dietetyczne, obejmujące unikanie spożywania produktów bogatych w histaminę (taki jadłospis opisywany jest niekiedy jako "dieta antyhistaminowa");
- rozwiązania farmakologiczne, uwzględniające różne rodzaje preparató Obecnie najpopularniejsze jest przyjmowanie enzymu DAO pod postacią leku - rzadziej stosuje się klasyczne leki przeciwhistaminowe. Wspomagająco pacjentom zaleca się wzbogacenie swojej diety o bogate źródła witaminy B6, witaminy C, a także cynku i miedzi, które są kofaktorami DAO - a więc substancjami wspomagającymi aktywność tego enzymu. W przypadku niedoborów wymienionych składników (potwierdzonych badaniami), można rozważyć ich suplementację.
Oprócz wdrożenia powyższych rozwiązań, przy nietolerancji histaminy zaleca się także ograniczenie stresu, zadbanie o prawidłowy rytm dobowy i higienę snu oraz o mikrobiotę jelitową.
Źródła:
- Buczyłko, A. Bartnicka, J. Kruszewski, K. Plata-Nazar, K. Piwowarek, M. Kupczyk, R. Gawlik, D. Lebensztejn, Z. Bartuzi, J. Mazela, A. Szlagatys-Sidorkiewicz, Wytyczne diagnostyki i postępowania w nietolerancji histaminy [w:] Alergologia Polska - Polish Journal of Allergology 2023; 10, 3
- K. Ł. Piwowarek, prof. dr hab. n. med. J. Kruszewski, Nietolerancja histaminy [w:] Medycyna Praktyczna, 06.07.2017
- K. Ł. Piwowarczyk, prof. dr hab. n. med. J. Kruszewski, Nietolerancja histaminy - leczenie [w:] Medycyna Praktyczna 25.08.2017
- K. Ł. Piwowarek, prof. dr hab. n. med. J. Kruszewski, Nietolerancja histaminy - objawy [w:] Medycyna Praktyczna, 14.07.2017
- Strukow, Nietolerancja histaminy czy alergia? Czym się różnią i dlaczego łatwo je pomylić? [w:] Centrum Wiedzy ALAB, alab.pl, dostęp: 11.03.2025
- Małgorzewicz, E. Wasilewska, Diagnostyka niepożądanych reakcji na pokarm [w:] Forum Zaburzeń Metabolicznych 2016, tom 7, nr 2
- Wasilewska, S. Małgorzewicz, Niepożądane reakcje pokarmowe na dodatki do żywności [w:] Forum Zaburzeń Metabolicznych 2015, tom 6, nr 1