Nieco historii: 80-lecie odsłonięcia pomnika Orkana
NOWY TARG. Pomnik Władysława Orkana na ówczesnym Małym Rynku (obecnie Pl. Słowackiego) odsłonięto w lipcu 1934 roku. Kilka lat później został przeniesiony na Rynek, naprzeciw wejścia do Ratusza. Stał tam do listopada 2012 r., potem przeniesiono na pierwotną lokalizację, czyli skwer pomiędzy Zespołem Szkół nr 1 im. Władysława Orkana i Urzędem Miasta.
Zanim to się jednak stało, przez miesiące trwały przepychanki, oskarżenia o niedotrzymanie słowa, a nawet demonstrację przeciwko zabraniu postumentu z Rynku.
Pokrótce: gdy podjęto decyzję o rewitalizacji centrum Nowego Targu, w tym - Rynku, pojawiły się pierwsze sugestie, że pomnik stojący od ponad 60 lat na głównym placu - przeniesiony zostanie na pierwotne miejsce. Związek Podhalan zaczął wymieniać korespondencję z burmistrzem Miasta, prosząc o pozostawienie pomnika na Rynku. W jednym z pism burmistrz Marek Fryźlewicz zapewnił, że nie ma zamiaru Orkana przenosić.
We wrześniu 2011 r. UM zaakceptował projekt przebudowy centrum i opublikował wizualizację przebudowanej płyty Rynku z pomnikiem Władysława Orkana przesuniętym na lewą stronę Ratusza.
Jednak sprawa wzbudzała tak duże emocje, że już pół roku później Rada Miasta podjęła uchwałę zobowiązującą burmistrza Fryźlewicza do przeniesienia pomnika Władysława Orkana z Rynku na Plac Słowackiego. Decyzja przyjęta została zdecydowaną większością głosów (17 radnych było za, 1 przeciw, 2 wstrzymało się od głosu).
Podjętą w marcu 2012 roku uchwałę oprotestowali członkowie Związku Podhalan, organizując nawet małą demonstrację przed pomnikiem. Protestujący zarzucili burmistrzowi, że ich okłamał, zapewniając ich wielokrotnie, że mimo przebudowy głównego placu w mieście, postument pozostanie dotychczasowym miejscu. Burmistrz tłumaczył, że decyzja należała do Rady Miasta.
Uroczyste odsłonięcie pomnika w nowym/starym miejscu na pl. Słowackiego nastąpiło siedem miesięcy po uchwale Rady Miasta.
Oryginalny pomnik powstał dzięki uczestnikom XVIII Zjazdu Podhalan i ofiarodawcom ze Związku Podhala z Ameryki Północnej. Po latach oryginał został przeniesiony do rodzinnej miejscowości "Dumaca z Gorców", a w mieście pozostała kopia. Twórcą pomnika był artysta plastyk z Nowego Targu Stanisław Marcinów.
Władysław Orkan (1875-1930) naprawdę nazywał się Franciszek Ksawery Smaciarz, a w roku 1898 zmienił nazwisko na Smreczyński. Pisał dramaty, wiersze, powieści, nowele, utwory publicystyczne. Jego dzieła to m.in. „Nad urwiskiem”, „Nowele”, „Komornicy”, „W roztokach”, „Franek Rakoczy” i inne. Swoje utwory podpisywał pseudonimem Władysław Orkan. Ok. 1919 r opracował "Wskazania dla synów Podhala". Włączył się także do starań o odzyskanie dla Polski Spisza i Orawy. Zmarł w Krakowie, pochowany został na cmentarzu zasłużonych na Pęksowym Brzyzku w Zakopanem. Jego imieniem nazwano m. in. schronisko na Turbaczu.
Na zdjęciu - członkowie Prezydium Związku Podhalan, podczas ostatniego w tej kadencji posiedzenia.
"Tradycja jest twoją godnością, twoją dumą, twoim szlachectwem" Wł. Orkan
s/