Najwięksi polscy artyści na aukcji "Zakopane, Zakopane!". W Warszawie będą licytować obrazy poświęcone Podhalu
27 stycznia już po raz trzeci pod młotek trafią prace twórców zafascynowanych Tatrami i Podhalem. DESA Unicum, największy dom aukcyjny w Polsce, zaprezentuje w Warszawie ponad 100 wyjątkowych obiektów, w tym wybitne obrazy, rzeźby kultowej szkoły zakopiańskiej oraz rzemiosło.
Na aukcji „Zakopane, Zakopane!” nie zabraknie legendarnych portretów autorstwa Stanisława Ignacego Witkiewicza, barwnych ilustracji strojów ludowych Zofii Stryjeńskiej, nastrojowych prac Andrzeja Wróblewskiego oraz związanej z Tatrami twórczości Rafała Malczewskiego czy Stanisława Gałka. Aukcję poprzedzi wystawa dzieł oddających niezwykłą atmosferę „polskiego Piemontu”, uznawanego przez dziesięciolecia za duchową i kulturalną stolicę kraju, w której bywali najwięksi artyści i myśliciele.
Trudno o drugą tak barwną ikonę Zakopanego, jak Stanisław Ignacy Witkiewicz, tworzący pod pseudonimem Witkacy. Syn Stanisława Witkiewicza, twórcy i popularyzatora stylu zakopiańskiego, wychowany pod Giewontem, związał swoje życie i twórczość ze stolicą Podhala. To właśnie w Zakopanem Witkacy ulokował siedzibę słynnej „Firmy Portretowej”, w której powstały podobizny niemal wszystkich osobistości miasta. Pomysły tworzącego pod wpływem substancji odurzających „wariata z Krupówek” zadziwiały i szokowały, a jego niezwykle barwna osobowość nadawała im dodatkowego waloru. Na styczniowej aukcji DESA Unicum zaprezentuje „Portret oficera” z 1925 roku, jedną z pierwszych prac wykonanych przez „Firmę Portretową”. Tożsamość modela nie jest znana. Biało-czerwone barwy tła oraz obszycie kołnierzyka wskazują na polską narodowość oraz przynależność do piechoty. Estymacja pracy wynosi 150 – 250 tys. złotych. Na tyle samo wyceniany jest pochodzący z 1930 roku portret Ireny Próchnikowej z Gomólińskich, pedagożki, autorki podręcznika do arytmetyki i geometrii dla dorosłych oraz działaczki konspiracyjnej w czasie okupacji. Dodany przez Witkacego napis: „Za papierosy i vermouth” sugeruje, że praca ta powstała nie na zamówienie, ale podczas towarzyskiego spotkania malarza z Ireną.
Czołowym przedstawicielem międzywojennego zakopiańskiego środowiska artystycznego był również Rafał Malczewski. Syn wielkiego malarza Jacka Malczewskiego miłość do gór zapisaną miał w genach. Mieszkający w Zakopanem w latach 1917-1939 miłośnik narciarstwa oraz odważnych górskich wspinaczek stworzył własny styl odrealnionych, przestrzennych pejzaży. „Widok na Morskie Oko” Malczewskiego z estymacją 200 – 300 tys. złotych jest najwyżej wycenianym obiektem na aukcji „Zakopane, Zakopane!”.
Tatry miłością darzył także Andrzej Wróblewski, wybitny przedstawiciel polskiej awangardy powojennej. W 2021 roku jego obraz „Dwie mężatki” wylicytowany został za ponad 13,4 mln złotych, stając się najdroższym płótnem sprzedanym w Polsce. Górskie wędrówki kultowego artysty zaowocowały nastrojowymi akwarelami oraz gwaszami. Jedną z nich jest „Zima w Tatrach” z estymacją 40 – 70 tys. zł. Ukochane góry stały się dla Wróblewskiego miejscem fatalnym. Artysta zginął w 1957 roku podczas górskiej wycieczki, mając zaledwie 30 lat.
Jedną z największych wielbicielek Podhala była Zofia Stryjeńska, współtwórczyni narodowego stylu w sztuce, której prace zdefiniowały znacząco rodzime art déco. „Księżniczka malarstwa polskiego” w latach międzywojennych należała do grona najwybitniejszych twórców Europy, którzy osiągnęli olbrzymi sukces komercyjny. Jej prace znane były za sprawą, m.in. kalendarzy, pocztówek, zabawek, a nawet opakowań czekolady Wedla. Do jednej z ważniejszych tek graficznych Stryjeńskiej zalicza się wydany w 1939 roku w Nicei cykl „Polish Peasants’ Costumes”, stanowiący katalog polskiej mody ludowej. Jest to równocześnie najobszerniejsze dzieło artystki, składające się aż z 40 plansz. 27 stycznia wystawione zostaną: plansza XXI przedstawiająca górala z Tatr oraz plansza XXII z postaciami czterech zbójników z Tatr.
Barwna twórczość Stryjeńskiej silnie kontrastuje z opartymi na zestawianiu czerni i bieli dziełami Władysława Skoczylasa. Jego drzeworyty, jak prezentowany przez DESA Unicum „Janosik z frajerką” z 1919 roku, obrazują fascynację artysty ludowym prymitywizmem. W Zakopanem tworzyli liczni artyści, dla których Tatry stały się główną osią twórczości. W okresie międzywojennym opinią najlepszego pejzażysty Tatr cieszył się Stanisław Gałek. Na najbliższej aukcji znajdą się cztery prace tego artysty. W tym „Śniegi w Dolinie Rybiego Potoku” z 1927 roku.
Atrakcją aukcji są drewniane rzeźby związane z założoną w 1878 roku Szkołą Przemysłu Drzewnego, nazwaną „szkołą zakopiańską”. Okres jej świetności przypada na lata 20. i 30. XX wieku, kiedy to za sprawą kierujących nią Karola Stryjeńskiego, a następnie Mariana Wimmera zaczęto kłaść akcent na zamysł artystyczny, a nie jedynie na funkcjonalność. To właśnie w tym czasie powstała prezentowana przez DESA Unicum „Matka Boska Promienista” Edwarda Wnęka.
Góry, wciąż nie do końca odkryte przez człowieka, stanowią niewyczerpane źródło inspiracji dla artystów. W Polsce szczególne miejsce w historii sztuki narodowej zajmują Tatry oraz Zakopane, miasto kultowe dla twórców różnych epok, swoisty fenomen oraz centralny punkt na mapie kraju. Zachwycało zarówno największych przedstawicieli akademizmu, jak i artystów okresu Młodej Polski. W XX-leciu międzywojennym, nazywane zimową stolicą Polski, Zakopane opanowane zostało przez rodzącą się awangardę, w której prym wiódł Witkacy – „wariat z Krupówek” oraz szalony taternik Rafał Malczewski. Po II wojnie światowej Zakopane przejęło kolejne pokolenie artystów dbających o rozwój kulturalny miasta u podnóża Giewontu, wśród nich Tadeusz Brzozowski i jego żona Barbara Gawdzik – Brzozowska, Zenon Pokrywczyński czy Wacław Taranczewski. Wielkim miłośnikiem Tatr był również Andrzej Wróblewski, jeden z najwybitniejszych polskich malarzy współczesnych – mówi Julia Materna, koordynatorka aukcji.
Aukcji towarzyszyć będzie wystawa w siedzibie DESA Unicum dostępna do 27 stycznia w godz. 11-19 (poniedziałek-piątek) i 11-16 (sobota). Wstęp na ekspozycję jest bezpłatny.
Źródło: Organizatorzy, oprac. r/