105 rocznica urodzin Heleny Marusarzówny, mistrzyni sportów narciarskich, kurierki tatrzańskiej, żołnierki ZWZ-AK

Zaraz po klęsce wrześniowej zaangażowała się w działalność konspiracyjną. Była kurierką tatrzańską. Przenosiła za granicę pocztę, broń, pieniądze oraz przeprowadzała ludzi szlakami górskimi.

Została schwytana przez słowackich żandarmów, którzy współpracowali z Niemcami. Przekazano ją przedstawicielom "rasy panów". Poddana okrutnym torturom i brutalnie przesłuchiwana w Preszowie, Muszynie, Nowym Sączu i Tarnowie. Więziona i torturowana również w katowni Podhala "Palace" i na Montelupich w Krakowie - nie zdradziła nikogo...

"Nie pisnęła słowa, chociaż złapana została w tym samym czasie co moi rodzice, a w Muszynie osadzona była w celi razem z moją mamą. Oni, być może dzięki jej milczeniu, przeżyli, jej się nie udało" - wspomina Magdalena Marusarz-Gądek.

Helena Marusarzówna podczas Międzynarodowych Zawodów Narciarskich o Mistrzostwo Polski w Zakopanem. Hala Kondratowa, luty 1935 r. / Fot. NAC
Została rozstrzelana 12 września 1941 roku w Pogórskiej Woli koło Tarnowa. Miała wówczas 23 lata.Po zakończeniu działań wojennych na Podhalu, 28 lutego 1945 roku spotkała się grupa członków najstarszego klubu narciarskiego w Polsce. Pojawili się m.in. Józef Kuraś, Stanisław Zdyb oraz bracia Tadeusz i Stefan Zwolińscy. Zebrani na Dworcu Tatrzańskim w Zakopanem ustanowili memoriały – konkurs skoków im. Bronisława Czecha, trzykrotnego olimpijczyka, więźnia I transportu Polaków do KL Auschwitz oraz bieg zjazdowy im. Heleny Marusarzówny.

Odznaczona pośmiertnie Orderem Virtuti Militari, Krzyżem Walecznych oraz Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski.
Po ekshumacji jej szczątki uroczyście pochowano w 1958 roku na Cmentarzu Zasłużonych na Pęksowym Brzyzku w Zakopanem.

Sebastian Śmietana