Sędziowie kontra piłkarze i kibice (cz. I)

Piłkarze zaś największy żal mają za interpretacje przepisów. To co u jednego uchodzi za przypadek u drugiego karane jest kartką bądź rzutem karnym. Wojna na linii piłkarze – sędziowie - kibice trwa od wieków. Wbrew pozorom nie wszystkie decyzje arbitrów są błędne.

Wykorzystując zimową przerwę Sportowe Podhale rozpoczyna cykl artykułów analizujących najbardziej kontrowersyjne przepisy gry w piłkę nożną. Pierwszy odcinek poświęcamy zagraniu piłki ręką. W tym zagraniu wciąż jest duża dowolność interpretacji. Łukasz Królczyk (sędzia IV ligi) powie nam o tym, kiedy należy odgwizdać rękę, a kiedy nie. Kontrowersyjne decyzje zilustruje filmami wideo.

- Zagranie ręką to jedno z najtrudniejszych do zinterpretowania przepisów gry w piłkę nożną?
- Kontakt ręki zawodnika z piłką jest tylko wtedy przewinieniem, gdy ma rozmyślny charakter. W przypadku pozostałych dziewięciu przewinień, karanych rzutem wolnym bezpośrednim lub karnym, warunek rozmyślności nie jest wymagany. Zapewne z tego powodu rozstrzyganie, czy miało miejsce „rozmyślne dotknięcie piłki ręką” jest tak trudne, a podjęte decyzje budzą dużo emocji zwłaszcza na szczeblu niskich klas rozgrywkowych, w których znajomość najnowszych interpretacji jest znikoma. Oczywiście nie mam tu na myśli trudności ze zidentyfikowaniem samego kontaktu piłki z ręką, ale jedynie ze stwierdzeniem, czy zauważony przez sędziego kontakt był przewinieniem w rozumieniu przepisów gry. Sędzia bierze pod uwagę ruch ręki do piłki (nie piłki do ręki), odległość przeciwnika od futbolówki (zaskakujące zagranie), ułożenie rąk, które niekoniecznie stanowi o przewinieniu, dotknięcie piłki poprzez trzymany w ręce strój, ochraniacz, itp. Jeżeli sędzia stwierdzi, że miał miejsce ruch ręki do piłki to taki kontakt piłki z ręką powinien być uznany za rozmyślny. Uderzenie piłki w rękę również może być uznane za rozmyślne dotknięcie jej, jeżeli ręka znajduje się w tzw. nienaturalnym ułożeniu.

- No właśnie. Przepis mówi, że przewinienia nie ma, kiedy trafiona ręka jest ułożona naturalnie. Czyli jak?
- Rozważania co do naturalności lub nienaturalności ułożenia ręki mogą dotyczyć jedynie sytuacji, gdy zawodnik walczy o piłkę lub znajduje się w bezpośrednim sąsiedztwie akcji, jednak nie na drodze piłki dośrodkowanej lub strzelonej na bramkę. Jeżeli interwencja zawodnika ma na celu jedynie zablokowanie strzału na bramkę lub dośrodkowania piłki w pole karne, to ręce interweniującego zawodnika nie mogą zwiększać tzw. obrysu ciała. Każde inne ułożenie rąk powinno być uznane za nienaturalne, a tym samym trafienie piłki w rękę zwiększającą obrys ciała skutkuje rzutem wolnym bezpośrednim lub karnym. Sędzia przy takich sytuacjach musi w ułamku sekundy zdecydować czy zawodnik miał szansę na jakąkolwiek reakcję w celu uniknięcia kontaktu, czy podjął próbę uniknięcia kontaktu lub mógł go uniknąć? Dlatego przy ocenie zdarzenia duże znaczenie ma czynnik ludzki.

- Jeśli zawodnik stojący w murze dotknie piłki ręką, zasłaniając podbrzusze lub twarz, to jest to zagranie nieprawidłowe? Czasem człowiek odruchowo chce zasłonić te części ciała.
- Prawie każde zagranie ręką zawodnika będącego w murze, to przewinienie, jeśli ręce zwiększają obrys ciała. Praktycznie taka zasłona zdarza się rzadko. Często zawodnik wyskakuje i chroni głowę przedramieniem, które znacznie wystaje poza twarz. W przypadku, gdy piłka trafia w przedramię, jest przewinienie, bo futbolówka została zatrzymana w drodze do bramki. Dlatego UEFA zaleca, aby po ustawieniu muru przypomnieć, że taka ochrona jest niedozwolona. Mur stoi dziewięć metrów od zawodnika wykonującego wolnego i czasu na reakcję ochroną jest sporo. Takie postawienie sprawy sprzyja widowiskowości gry, ponieważ parady bramkarzy, zdobyte bramki czy też walka pod bramką o dośrodkowaną piłkę, są znacznie atrakcyjniejsze dla widzów, niż „efektowne” zatrzymania ręką piłki w wyniku trafienia nią w obrys ciała, ale „naturalnie” ułożoną rękę.

- Kiedy zawodnik ujrzy kartkę po zagraniu ręką?
- W przypadkach, gdy uniemożliwia przeciwnikowi wejście w jej posiadanie lub uniemożliwia przeciwnikowi posiadającemu już piłkę rozwinięcie ataku, strzelenie gola. Ponadto za niesportowe zachowanie. Przyjmując instrukcję UEFA, rozumiemy przez to, zatrzymanie piłki poprzez rozmyślne jej dotknięcie w drodze w światło własnej bramki. I wreszcie wyklucza się zawodnika z gry za rozmyślne dotknięcie piłki ręką pozbawiające drużynę przeciwną bramki lub realnej szansy na zdobycie bramki.

- Co to jest nabita ręka i kiedy do takiej sytuacji dochodzi?
- W futbolu gra ręką jest zabroniona. Ale nie jest zabronione dostanie piłką w rękę. A dostać można stojąc w bramce, na linii pola karnego, na środku boiska czy w samym narożniku. W każdym z tych miejsc liczy się nie to, co zyskałeś na skutek tego, że trafiono cię w rękę, ale to, czy - no właśnie - dostałeś w nią lub też celowo ją wystawiłeś. Przy mocnym uderzeniu z bliska, niezależnie od okoliczności, trudno mówić o rozmyślności.

- Czy ręką można zdobyć gola?
- Dotyczy to samobójów. Również w przypadku, gdy zawodnik broniący skieruje piłkę do własnej bramki, nawet po rozmyślnym zagraniu jej ręką, sędzia uznaje gola, stosując korzyść. Bramkę ręką może zdobyć nawet drużyna atakująca. Ma to miejsce jedynie w przypadku nierozmyślnego kontaktu piłki z ręką. Nierozmyślnego kontaktu, a nie zagrania! Jeśli napastnik, zostanie trafiony piłką w naturalnie ułożoną rękę i nie miał możliwości uniknięcia kontaktu, a futbolówka wpadnie do siatki, gol jest strzelony prawidłowo.

Rozmawiał Stefan Leśniowski
Zdjęcie Andrzej Opacian

Materiały filmowe wybrane przez Łukasza Królczyka z interpretacją Prezesa KS PZPN, Zbigniewa Przesmyckiego

Górnik – Zawisza: ocena zagrania piłki ręką – rzut karny
http://ekstraklasa.tv/szok-w-zabrzu-reka-karny-zawisza-prowadzi-gol-0-1,358870.html

Piłka dośrodkowana w pole karne Górnika zmierza w kierunku zawodnika Zawiszy, znajdującego się w pobliżu narożnika pola bramkowego. W kierunku tego zawodnika biegnie zawodnik Górnika z zamiarem przecięcia dośrodkowania głową. Jest on nieco spóźniony, nie trafia piłki i wbiega przed zawodnika Zawiszy z ręką wyciągniętą do przodu. Zawodnik Zawiszy uderza głową w kierunku bramki piłkę, a ta trafia w wyciągniętą rękę przeciwnika. Jest to kolejna sytuacja, kiedy ręka tego przeciwnika jest nieruchoma, ale powiększając tzw. obrys ciała, znajduje się w zdecydowanie nienaturalnym ułożeniu. Kontakt nienaturalnie ułożonej ręki z piłką uznaje się za rozmyślny i dlatego, biorąc dodatkowo pod uwagę miejsce przewinienia, powinien zostać podyktowany rzut karny. Dodatkowo sędzia może ukarać napomnieniem zawodnika rozmyślnie zatrzymującego piłkę, kiedy uzna, że zmierzała ona w światło bramki. Trzeba jednak podkreślić, że zalecenie to obowiązuje wtedy, kiedy jest prawdopodobne, że może być zdobyta bramka. Tak więc dotyczy ona sytuacji, kiedy oddany zostanie odpowiedni mocny strzał nogą bądź głową w kierunku bramki, w której stoi bramkarz, a zatrzymanie piłki ma miejsce w odpowiednio dużej odległości od bramki, tak że nie można przesądzić, czy bramkarz obroni piłkę, czy też bramka zostanie zdobyta. Jeżeli można stwierdzić, że rozmyślne zatrzymanie piłki ręką, w tym poprzez trafienie piłki w rękę nienaturalnie ułożoną, pozbawiło drużynę przeciwną bramki, to właściwą karą będzie wykluczenie z gry. Jeżeli natomiast ocena odległości od bramki i siły strzału prowadzi do wniosku, że bramka nie zostałaby zdobyta, to napominanie zawodnika zatrzymującego rozmyślnie piłkę ręką w jej drodze do bramki nie jest konieczne. Dlatego też wydaje się, że w omawianej sytuacji odstąpienie od napomnienia zawodnika Górnika byłoby akceptowalne.

Lechia – Korona: ocena zagrania piłki ręką
http://ekstraklasa.tv/przedziwny-karny-korony-a-w-zasadzie-dwa-gol-0-1,358941.html

Zawodnik Korony zagrywa piłkę klatką piersiową w kierunku znajdującego się w jego bezpośrednim sąsiedztwie, zwróconego do niego twarzą przeciwnika. Piłka przelatuje nad kolanem przeciwnika i zmierza w kierunku jego odsuniętej od ciała, ale ułożonej naturalnie ręki. Widoczne jest, że w pierwszym momencie zawodnik Lechii ucieka z ręką przed piłką, ale w pewnym momencie wykonuje ruch w jej kierunku tak, że ma miejsce kontakt ręki z piłką. Kontakt ten powinien być uznany za rozmyślny, ponieważ doszło do niego w wyniku ruchu – krótkiego, ale wyraźnego – ręki do piłki. Napomnienie w tej sytuacji nie jest konieczne.

Podbeskidzie – Ruch: bramkarz gra ręką poza polem karnym
http://ekstraklasa.tv/bramkarz-broni-za-polem-karnym-szef-sedziow-nie-ma-kartki,366109.html

Bramkarz Podbeskidzia, po dośrodkowaniu, zbija rękami piłkę, tak że zmierza ona w kierunku linii pola karnego. Bramkarz rusza za nią w pogoń, rzuca się na nią, sunąc po murawie w kierunku linii pola karnego. Opuszczając pole, bramkarz rozmyślnie wypuszcza piłkę z rąk, aby uniknąć z nią kontaktu poza polem karnym. Następnie widząc zmierzającego w jego kierunku zawodnika Ruchu podrywa się zagrywając piłkę nogą. Nie ulega wątpliwości, że próba pozbycia się piłki z rąk była spóźniona i bramkarz Podbeskidzia rozmyślnie zagrał piłkę ręką poza polem karnym. Tak więc drużyna Podbeskidzia została prawidłowo ukarana rzutem wolnym bezpośrednim.

Rozmyślne zagranie piłki ręką nie jest jednak automatycznie karane napomnieniem lub wykluczeniem z gry. Kara wykluczenia (równoznaczna z pokazaniem czerwonej kartki) stosowana jest wtedy, kiedy bramkarz poprzez rozmyślne zagranie piłki ręką pozbawia drużynę przeciwną realnej szansy na zdobycie bramki. Ponieważ w polu karnym drużyny Podbeskidzia znajdowało się kilku obrońców, taki przypadek nie miał miejsca. Aby ukarać bramkarza Podbeskidzia napomnieniem (równoznacznym z pokazaniem żółtej kartki) to jego rozmyślne zagranie piłki ręką musiałoby mieć niesportowy charakter. Przypadki, kiedy rozmyślne zagranie piłki ręką należy uznać za niesportowe podane są w przepisach gry. Nie wchodząc w rozważania przepisowe na ten temat, stwierdzam, że nie uznanie przez sędziego zagrania bramkarza Podbeskidzia za niesportowe było zgodne zarówno z literą przepisów jak i z duchem gry. Tak więc decyzja sędziego o nieudzieleniu kary indywidualnej bramkarzowi Podbeskidzia była prawidłowa.

Zawisza – Zagłębie: ocena ręki
http://ekstraklasa.tv/reka-w-polu-karnym-arbiter-nie-reaguje-kontrowersja,357253.html

Po wrzutce w pole karne Zawiszy, jeden z jego zawodników próbuje bez powodzenia zagrać piłkę, a następnie robi półobrót w kierunku mijającej go piłki. Inny zawodnik Zawiszy walczący z przeciwnikiem w odległości 2-3 metrów od współpartnera kopie ją w jego kierunku tak, że po koźle uderza ona w odsuniętą od ciała rękę współpartnera. Ponieważ zawodnik Zawiszy, którego ręka miała kontakt z piłką może być uznany za biorącego udział w akcji, nie jest wymagane, aby jego ręce nie zwiększały tzw. obrysu ciała. Dlatego też sędzia uznał, biorąc pod uwagę małą odległość zawodnika od piłki, jej kontakt z ręką za przypadkowy.

Jednak zgodnie z wprowadzanymi obecnie kanonami szkoleniowymi, należy zadać pytanie, czy zawodnik ten miał czas na podjęcie próby uniknięcia kontaktu jego ręki z piłką? Jeżeli uzna się, że miał on czas, należy zadać pytanie: czy podjął taką próbę? I wreszcie, jeżeli podjął taką próbę, to czy był w stanie uniknąć takiego kontaktu? Biorąc pod uwagę niewielką dynamikę kopnięcia piłki, można stwierdzić, że nawet przy stosunkowo małej odległości zawodnik Zawiszy miał czas na podjęcie próby uniknięcia kontaktu z piłką zmierzającą po koźle w kierunku jego ręki. Ponieważ nie podjął on takiej próby, należy uznać kontakt jego ręki z piłką za rozmyślny, a więc w omawianej sytuacji karany rzutem karnym.

http://ekstraklasa.tv/reka-w-polu-karnym-ale-jedenastki-nie-ma-slusznie-kontrowersja,356463.html#autoplay

Zawodnik Lechii wbiega za piłką z prawej strony pola karnego i dośrodkowuje w kierunku bramki. W pole karne wbiega również zawodnik Zawiszy i w momencie dośrodkowania, będąc oddalony od przeciwnika, rzuca się na murawę z zamiarem zablokowania toru lotu piłki. Piłka trafia w udo zawodnika Zawiszy, a następnie w jego odsuniętą od ciała rękę. Ponieważ akcja zawodnika Zawiszy miała typowo obronny charakter, odsyłam do mojej analizy z meczu Pogoń – Wisła z 6. kolejki T-Mobile Ekstraklasa, w której napisałem: „Jeżeli interwencja zawodnika ma na celu jedynie zablokowanie strzału na bramkę lub dośrodkowania w pole karne, to ręce interweniującego zawodnika nie mogą zwiększać tzw. obrysu ciała. Każde inne ułożenie rąk musi być uznane za nienaturalne, a tym samym trafienie piłki w rękę musi skutkować rzutem wolnym bezpośrednim lub karnym, przy czym:
a) w przypadku dośrodkowania nie stosuje się kary indywidualnej;
b) w przypadku strzału na bramkę napomina się winnego zawodnika.

Tak więc, zgodnie z powyższą wykładnią kontakt ręki zawodnika Zawiszy z piłką powinien zostać uznany za rozmyślny, co oznaczałoby podyktowanie rzutu karnego”.

Jednak po ostatnim zgrupowaniu sędziów zawodowych w Spale chciałbym dokonać niewielkiej modyfikacji powyższej wykładni. Uwzględniając uwagi sędziów nawiązujące do ich aktualnego wyszkolenia w tym zakresie ustaliliśmy, że w przypadku, gdy zawodnik zablokuje piłkę w prawidłowy sposób, a następnie piłka, która straciła impet, uderzy w rękę ułożoną poza obrysem ciała, ale np. amortyzującą upadek blokującego piłkę zawodnika, to taki kontakt sędzia może uznać za nierozmyślny. Podkreślę jednak, że może uznać, ale nie musi i sędziowie w tym zakresie będą szkoleni w takim kierunku, aby jakikolwiek kontakt piłki ze zwiększającą obrys ciała ręką w przypadku interwencji obronnych uznawali za rozmyślny.