Nowy Targ: co dalej z Archiwum Państwowym? Dziś rozmowy w Krakowie

Dziś w tej sprawie toczą się rozmowy w Krakowie.

Na stronie internetowej Archiwum Państwowego w Krakowie jako pierwsza informacja wyświetla się komunikat: „Uwaga!!! W związku z koniecznością likwidacji oddziału Archiwum Państwowego w Nowym Targu i przewiezieniem zasobu archiwalnego do ekspozytury archiwum w Spytkowicach k. Zatora, informujemy uprzejmie, że udostępnianie dokumentacji z zasobu likwidowanego oddziału (korzystanie z akt w pracowni naukowej, wydawanie zaświadczeń, odpisów, wypisów oraz udzielanie informacji na podstawie dokumentacji) zostaje zawieszone do odwołania”. Być może już jutro wiedzieć będziemy, czy informacja ta jest nadal aktualna.

Jak poinformowano nas w krakowskim sekretariacie AP, powodem decyzji o likwidacji placówki, mieszczącej się w budynku przedszkola na os. Bór, są względy finansowe. Dyrektor Magdalena Marosz dziś dla mediów będzie jednak nieuchwytna. Powodem - jak powiedziano nam w sekretariacie - jest duża liczba spotkań, wśród nich również to z Barbarą Słuszkiewicz, kierownikiem placówki w Nowym Targu. Usłyszeliśmy natomiast, że sprawa nie jest przesądzona, w związku z pismem od burmistrza Nowego Targu i przewodniczącego Rady Miasta, które dotarło wczoraj do Krakowa, a w którym pada deklaracja obniżenia nowotarskiej placówce czynszu do 1 zł za metr kw. do czasu, aż będzie ona mogła zostać przeniesiona do budynku Podhalańskiej Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej.

W obronie Oddziału stanęły też oba podhalańskie starostwa i władze wielu gmin, a jako pierwsze list do Sławomira Radonia, Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych wystosowało w tej sprawie Polskie Towarzystwo Historyczne Oddział w Nowym Targu. Poniżej oba wspomniane pisma.

p/

„Nie ma przyszłości bez przeszłości”, „Nie ma narodu bez historii”, jak również „Nie ma rozwoju regionu bez pamięci o swej tożsamości”. Wszystkie powyższe sformułowania w sposób jednoznaczny określają rolę, jaką dla Narodu Polskiego stanowią jego dzieje. Podhale jest miejscem szczególnym na mapie naszego Kraju, gdzie przywiązanie do tradycji, kultury i historii regionu jest niezwykle silne. Tutaj przeszłością się żyje na co dzień, a nie od święta. Tutaj też historia jest w niezwykły sposób pielęgnowana, a dorobek miejscowych środowisk naukowych dla rozwoju historycznych badań naukowych znaczący. Dlatego z wielkim niepokojem obserwujemy zawirowania, jakie mają miejsce w ostatnim czasie, wokół miejscowego oddziału Archiwum Państwowego.

W ocenie naszego środowiska, obecność tego typu placówki doskonale wpisuje się w prowadzone od szeregu lat, intensywne badania naukowe nad dziejami Podhala, Spisza i Orawy. Brak swobodnego dostępu do zasobów źródłowych, w sposób znaczny utrudni ten proces. Oddział Polskiego Towarzystwa Historycznego w Nowym Targu jest szczególnie zainteresowany, pozostawieniem w stolicy Podhala instytucji, której obecność jest szalenie ważna dla naszej bieżącej działalności statutowej. Nie można jednocześnie zapominać o zasługach jakie położyła ona w rozwój historycznych badań naukowych na tym terenie. Nie można także pozwolić na zaprzepaszczenie blisko sześćdziesięcioletniego dorobku tej placówki.

Zgromadzone w niej archiwalia przechodziły różne koleje losów. Ich wartość doceniali nasi poprzednicy, którzy zapisali wspaniałą kartę walki o pozostawienie ich w Nowym Targu. Nie pośrednią rolę w tym procesie odegrał ówczesny samorząd i radny Ignacy Moczydłowski. Dziś stajemy przed podobnym wyzwaniem i dlatego każdy mający świadomość historyczną, powinien w ten proces ratunkowy się włączyć. W naszych wspólnych działaniach czynnik ekonomiczny nie powinien odgrywać pierwszoplanowej roli, choć te kwestie oczywiście są ważne. Winna je determinować chęć rozwiązania problemu, uwzględniająca deklarację zarówno władz samorządowych jak również środowiska naukowego Podhala w tym Podhalańskie Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej.

W tym miejscu zwracam się z gorącym apelem o podjęcie konstruktywnego dialogu z władzami samorządowymi, w celu znalezienia najlepszego rozwiązania zaistniałej sytuacji. Jak wynika z informacji docierających do władz PTH, takie możliwości są i należy je w pełni wykorzystać. Cały sercem poprzemy takie działania, które doprowadzą do pozostawienia tej ważnej placówki w Nowym Targu. Nie wyobrażamy sobie bowiem, aby w stolicy Podhala, w mieście powiatowym o ponad 660-letniej historii nie było archiwum, gromadzącego, przechowującego i dbającego o pamiątki naszych dziejów. Raz jeszcze zwracam się z gorącym apelem o podjęcie wysiłków, aby nowotarskie archiwum pozostało na Podhalu.

Liczę również, że jako członek Polskiego Towarzystwa Historycznego uwzględni Pan w swojej decyzji, opinię jednostki terenowej, tego zasłużonego dla nauki Polskiej środowiska. Wierzę także, że wspólnym wysiłkiem Dyrekcji Naczelnej Archiwów Państwowych, władz samorządowych oraz podhalańskich środowisk naukowych, uda się przeprowadzić ten skomplikowany proces i doprowadzić go do satysfakcjonującej wszystkie strony finału.

Robert Kowalski, prezes PTH Oddział w Nowym Targu

***

W imieniu władz i samorządu Miasta Nowego Targu wyrażamy zaniepokojenie i sprzeciw wobec zaplanowanej decyzji o zamierzonej likwidacji nowotarskiego Oddziału Archiwum Państwowego i przeniesienia zbiorów do Spytkowic k. Zatora. Archiwum Państwowe w Nowym Targu to ważna instytucja, która zajmując się z mocy ustawy archiwalnymi zbiorami z Nowego Targu i Podhala nie tylko przechowuje bezcenne dla Miasta i regionu dokumenty sięgające XIV wieku, a związane z naszą historią, ale też popularyzuje wiedzę historyczną i przybliża historię za pośrednictwem wydawanych publikacji i organizowanych wystaw.

Miasto Nowy Targ i jego samorząd zawsze doceniało znaczenie istnienia i funkcjonowania Archiwum w Nowym Targu i przychodziło mu z pomocą (lokalową oraz finansowa rezygnując z czynszu) szukając jednocześnie możliwości rozwoju koniecznej bazy lokalowej. Kilkakrotnie składaliśmy propozycje związane z czasową lokalizacją siedziby Archiwum, a kilka miesięcy temu złożyliśmy propozycję nieodpłatnego przekazania nieruchomości przy ul. Długiej 67 wartej kilkaset tysięcy złotych. Inna lokalizacja również nie została przyjęta przez Archiwum w Krakowie, dlatego znaleźliśmy, wydawało się optymalne rozwiązanie i siedzibę w będącym na ukończeniu nowym budynku Podhalańskiej Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Nowym Targu, na co wyraził już zgodę rektor PPWSZ – prof. Stanisław Hodorowicz. Dlatego zdziwieni jesteśmy decyzją o przeniesieniu Archiwum do Spytkowic k. Zatora co utrudni dostęp mieszkańcom miasta i Podhala oraz historykom do zasobów archiwalnych oraz pozbawi miasto i region naszych cennych zbiorów z bogatej historii. Apelujemy do Pana Dyrektora o zmianę tej chybionej decyzji oraz prosimy o danie możliwości czasowych na przeniesienie siedziby do naszej podhalańskiej wyższej uczelni. Do tego czasu ze strony miasta znając problemy finansowe Archiwów Państwowych skłonni jesteśmy przyjąć symboliczna stawkę czynszu w wysokości 1 zł/m2. Jest to tylko spowodowane wymogiem ustawy o finansach publicznych i chęcią pomocy w przetrwaniu nowotarskiego Oddziału Archiwum Państwowego.

Przewodniczący Rady Miasta Lesław Mikołajski, Burmistrz Miasta Marek Fryźlewicz