Nowy Targ: bezimienni żołnierze doczekają się kwatery?

• Rabka-Zdrój: zbierali na groby obrońców Ojczyzny

W sali reprezentacyjnej nowotarskiego ratusza odbyło się podsumowanie i zakończenie realizacji programu edukacyjno-naukowego „Zaginiony Legion Piłsudskiego. Kwatera Wojenna z lat 1914-1923 w Nowym Targu”. Projekt, który otrzymał dofinansowanie z Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, miał na celu przywrócenie społecznej pamięci o zmarłych i pochowanych żołnierzach spoczywających na nowotarskim cmentarzu. Jak wykazały bowiem badania archiwalne prowadzone od kilka lat przez Roberta Kowalskiego, historyka i kierownika Muzeum Podhalańskiego, na cmentarzu w Nowym Targu w bezimiennych dziś grobach spoczywa blisko 300 żołnierzy zmarłych w czasie I wojny światowej oraz w okresie walk narodu polskiego o granice państwa wskrzeszonego po 123 latach zaborów.

Obok siebie spoczywają żołnierze Legionów Polskich i odrodzonego Wojska Polskiego ale także Armii Cesarstwa Austro-węgierskiego, Cesarstwa Niemieckiego i Cesarstwa Rosyjskiego. W ziemi nowotarskiego swoje kości złożyli żołnierze różnej narodowości: Austriacy, Niemcy, Węgrzy, Czesi, Rosjanie, Ukraińcy, Bośniacy tudzież różnych religii: katolicy, prawosławni, grekokatolicy czyi muzułmanie.

Jak się niestety okazuje, żaden z nich nie ma na swojej mogile imiennej tabliczki, a świadomość mieszkańców miasta o tym, że są tutaj pochowani, zupełnie nie istnieje. Dlatego też zdecydowano się po pierwsze przywrócić pamięć o tych żołnierzach za pośrednictwem działań edukacyjnych skierowanych do młodzieży podhalańskich szkół jak też opracować i udostępnić w internecie dane na temat tych żołnierzy.

- Upamiętnienie wszystkich zmarłych i spoczywających na Cmentarzu Wojennym nr 346, jest hołdem złożonym wszystkim tym, którzy miejsce swojego wiecznego spoczynku znaleźli w Nowym Targu, mieście oddalonym niejednokrotnie setki kilometrów od ich domów rodzinnych. Tym bardziej jest to istotne, bowiem podczas badań naukowych udało się zrekonstruować niemal pełną listę żołnierzy, znamy zatem ich z imienia i nazwiska w wielu przypadkach także datę i miejsce urodzenia – podkreśla Robert Kowalski.

W pierwszej części spotkania Robert Kowalski szczegółowo omówił założenia programu oraz przebieg jego realizacji. Po prezentacji wręczono podziękowania i nagrody rzeczowe dla nauczycieli biorących udział w projekcie: Iwonie Pawłowskiej (II Liceum Ogólnokształcącego im. Świętej Jadwigi Królowej w Nowym Targu), Januszowi Horoszce, Renacie Misiur, Małgorzacie Arendrarczyk (Zespół Szkół Technicznych i Placówek im. Stanisława Staszica w Nowym Targu), Elżbiecie Bogaczyk , Krzysztofowi Żebrowskiemu, Marii Giełczyńskiej (Zespół Szkół nr 1 im. Władysława Orkana w Nowym Targu), Krzysztofowi Tenkielowi (Prywatne Liceum Ogólnokształcące dla Młodzieży w Nowym Targu), Piotrowi Stopiak (Centrum Kształcenia i Wychowania OHP-filia Jabłonka), oraz szkołom za współpracę przy realizacji programu, a były to następujące placówki oświatowe: II Liceum Ogólnokształcącemu im. Świętej Jadwigi Królowej w Nowym Targu, Zespół Szkół Technicznych i Placówek im. Stanisława Staszica w Nowym Targu, Zespół Szkół nr 1 im. Władysława Orkana w Nowym Targu, Prywatne Liceum Ogólnokształcące dla Młodzieży w Nowym Targu, Zawodowa Szkoła Branżowa, I stopnia Cechu Rzemiosł Różnych w Nowym Targu, Centrum Kształcenia i Wychowania OHP-filia Jabłonka, Szkoła Podstawowa nr 3 im. Św. Jana Pawła II w Nowym Targu.

W przerwie odbył się występ Iwony Jarząbek – młodej skrzypaczki , uczennicy z klasy skrzypiec Karoliny Bartcz z Państwowej Szkoły Muzycznej I i II stopnia im. Fryderyka Chopina w Nowym Targu, która wykonała dwa utwory: Jan Sebastian Bach PARTITA nr 2 d - moll na skrzypce solo "Allemande", "Courante" oraz Henryk Wieniawski "Scherzo tarantelle" op. 16.

W drugiej części spotkania odbyła prezentacja projektu architektonicznego oraz dokumentacji techniczno-konserwatorskiej „Kwatery Wojennej z lat 1914-1923 w Nowym Targu”. Po wstępie historycznym przygotowanym przez Roberta Kowalskiego przybliżającym okoliczności powstania kwatery, zakres i przebieg badań naukowych zmierzających do opracowania listy zmarłych w nowotarskich szpitalach i pochowanych w kwaterze żołnierzy, skupiono się na prezentacji projektu zagospodarowania kwatery. Szczegółowo założenia projektu przedstawili: mgr Jan Chodorowicz konserwator zabytków oraz inż. arch. Andrzej Gacek główny projektant kwatery. Pokazano wizualizację nowego pomnika, który zlokalizowany zostanie w ostatniej zachowanej część dawnej kwatery wojennej. Po prezentacji odbyła się dyskusja.

Na zakończenia czwartkowej prezentacji odbył występ uczennicy Państwowej Szkoły Muzycznej w Nowym Targu. Na fortepianie zagrała Oliwi Polak , która wykonała utwór Fryderyka Chopina Walc h-moll po. 69 nr 2.
Organizatorami prezentacji byli: Muzeum Podhalańskie im. Czesława Pajerskiego w Nowym Targu, Starostwo Powiatowe w Nowym Targu, Urząd Miasta Nowy Targ, Miejski Ośrodek Kultury w Nowym Targu, Polskie Towarzystwo Historyczne w Nowym Targu, Państwowa Szkoła Muzyczna I i II stopnia im. Fryderyka Chopina w Nowym Targu.

Źródło: PTH o/Nowy Targ, prac. r/