Pół wieku innowacji SAAB-a

Sama firma istniała od 1937 r. i zajmowała się produkcją wojskowych samolotów, znanych do dziś na całym świecie. Słowo SAAB to skrót od Svenska Aeroplan Aktie Bolaget. Zanim przybliżę w skrócie historię tej niepowtarzalnej marki-ikony zacznę od aktualnej, ale zarazem historycznej już daty czyli 26.01.2010. W tym dniu firma Saab, skazana wcześniej przez koncern General Motors (GM) na zagładę została uratowana. Po wielomiesięcznym oczekiwaniu, po szarpaninie nerwów i po wyczerpujących negocjacjach dotyczących sprzedaży bądź likwidacji marki, ogłoszono powstanie firmy SAAB Spyker Automobile. Holenderski producent ekskluzywnych sportowych samochodów Spyker stał się właścicielem Saab-a za 74 mln dolarów.



SAAB TO SAAB WIĘCEJ NIŻ SAMOCHÓD

Saab Save Convoy

Kolejna ważna data to 17.01.2010 W trakcie ważenia się losów marki właściciele oraz miłośnicy Saab-ów na całym świecie, aby zwiększyć społeczną świadomość problemu, zorganizowali Konwoje Wsparcia dla inicjatywy Save Our Saabs - "Ratujcie Nasze Saaby". Konwoje te odbyły się na całej kuli ziemskiej w ponad 30 krajach. Właściciele udowodnili, że SAAB-y wzbudzają prawdziwe uczucia i przywiązanie. Ponadto to auta z charakterem, uparte i twarde, skierowane do ludzi, którzy czerpią przyjemność z jazdy - nie z łagodnego sunięcia po gładkiej powierzchni amerykańskiej autostrady, lecz prawdziwej jazdy na wąskich i krętych europejskich szosach, we mgle, deszczu, śniegu i lodzie.

Link do zdjęć z warszawskiego konwoju saab-ów:

TUTAJ

Wróćmy do początków. Pomysł na produkowanie samochodów narodził się w trakcie wojny, w latach 1944-1945. W firmie samolotowej od początku jej istnienia na stanowisku projektanta skrzydeł pracował Gunnar Ljungström. To jemu powierzono zadanie kierowania zespołem, który miał stworzyć pierwszy samochód Saaba. W pracach tych uczestniczył również stylista Sixten Sason. Latem 1946 roku gotowy był prototyp pierwszego auta oznaczony jako Saab 92.001, a rok później, 10 czerwca, w stołówce pracowniczej biura Saaba w Linköping zaprezentowano prasie drugi egzemplarz Saab 92.002.

Seryjna produkcja została uruchomiona 12 grudnia 1949 roku. Pierwsze egzemplarze zjechały z taśm montażowych 16 stycznia 1950 roku. Samochód został nazwany Saab 92. Samochód wyposażony był w silnik 2 cylindrowy, który miał moc 25 KM i pozwalał na osiągnięciE prędkości maksymalnej w granicach 100 km/h, napęd przekazywany był na koła przednie. Jak podaje firma Saab na swojej stronie internetowej, prototyp znajdujący się obecnie w muzeum Saaba w Trollhättan, który wykorzystywany był do jazd testowych, jest wciąż w idealnym stanie, choć nigdy nie był odnawiany. Do 1952 roku wszystkie auta lakierowano na kolor butelkowej zieleni. Działo się tak dlatego, że ówcześnie tylko taki barwnik był dostępny, z nadwyżek od producentów sprzętu wojskowego.

Rozbudowana polityka socjalna w kraju przyczyniła się do wzrostu standardów życia przeciętnej szwedzkiej rodziny. Dało to producentowi Saaba na początku lat 50-tych znakomite wyniki sprzedaży. Auta tej marki takie jak Saab 92 i 93 były bardzo popularne wśród średniozamożnych klientów. Modele Saab Sonett i Saab Granturismo 750 były to auta typowo sportowe, o zwiększonej mocy silnika i opływowych kształtach. Przeznaczone one były dla kierowców ze sportowym zacięciem i naturalnie z grubszym portfelem. W 1959 roku Saab wyprodukował 17 836 pojazdów przeznaczonych na rynek krajowy.

Auta produkowane przez Saaba były bardzo nowoczesne, zaawansowane pod względem konstrukcyjnym, szybkie i komfortowe. Saab 93 posiadał aerodynamiczne kształty, wyposażony był w trzycylindrowy dwutaktowy silnik o pojemności 748 cm3 i miał moc 38 KM. Było to najpopularniejsze auto tej marki w latach 50-tych.

Firma Saab nie wahała się także inwestować w sport samochodowy. Znakomity zespół inżynierów stworzył na bazie seryjnego Saaba 93 auto rajdowe, które dysponowało mocą 65 KM. Auto to wygrało w 1957 roku słynny Rajd Finlandii. Szwedzki zawodnik Erik Carlsson prowadząc Saaba 96 wygrywał takie imprezy jak Rajd 1000 Jezior, brytyjski RAC czy dwukrotnie Rajd Monte Carlo. Kolejną ważną dla SAAB-a postacią jest wielokrotny mistrz europy w rallycross-ie oraz zdobywca rekordów w Pikes-Peak Per Eklund. Wieloletnim kierowcą fabrycznego teamu Saab-a był również jeden z najwybitniejszych szwedzkich kierowców rajdowych "Stig" Lennart Blomqvist. Doświadczenia zdobyte w sporcie nie tylko pozwoliły na konstruowanie doskonałych silników do aut cywilnych, ale także umożliwiły tworzenie pojedynczych wozów sportowych. Co ciekawe, 40 lat od swojego powstania, bo w 1996 roku, ustanowił on nowy szwedzki rekord prędkości w klasie aut o pojemności silnika do 750cm sześciennych. Udało się go rozpędzić do prędkości 159,4 km/h.

Lata 60-te to okres wspaniałego rozwoju firmy Saab. Firma rozbudowała swój potencjał produkcyjny. W 1960 roku zakupiono w Nyköping przedsiębiorstwo Aktiebolaget Nyköping Automobilfabrik, które zajęło się sprzedażą wozów. W 1965 roku zaczęto produkować w Arlöw Saaba Sonett, a w Kristienhamn otwarto zakłady mające reperować karoserie, silniki i skrzynie biegów.

W latach 60- tych zaczęto także produkować modele Saab 95 i 96. Były to auta luksusowe i nowoczesne o sportowym zacięciu. Już w 1964 roku zaczęto stosować w nich ciekawy system hamulcowy z dwoma niezależnymi obwodami. Prawdziwym przebojem okazał się model Saab Sonett, oparty konstrukcyjnie na swoim poprzedniku z 1956 roku. Posiadał on plastikowe nadwozie. Wyposażony był w silnik benzynowy o mocy 60 KM, rozwijał prędkość maksymalną 160 km/h, a prędkość 100 km/h osiągał w 12,5 s. od momentu startu.

Ważnym wydarzeniem dla Saaba okazało się przejęcie przez niego w 1969 roku firmy Scania- Vabis A.B. za sumę ok. 800 mln koron szwedzkich. Powstały koncern okazał się prawdziwym gigantem, zatrudniającym 23 tys. ludzi.

W latach 70- tych Saab pracował wciąż nad rozwojem technicznym swoich pojazdów. Wciąż produkowano modele Saab 95 i 96, ale prawdziwym hitem uznano Saaba 99, który wszedł do produkcji w 1968 roku. Wyposażono go w nowoczesne zderzaki, podgrzewane fotele, oraz wycieraczki i spryskiwacze umieszczone na przednich światłach. Było to auto bardzo eleganckie, dopasowane idealnie do ówczesnych trendów motoryzacyjnych. Co ciekawe samochód był wyposażony w silnik z elektrycznie sterowanym wtryskiem paliwa, a jego moc dochodziła do 110 KM. W 1974 roku bardzo popularny szczególnie w Stanach Zjednoczonych ( największy zagraniczny rynek zbytu Saaba) był Saab Sonett III-generacji. Było to małe, dwumiejscowe, sportowe autko wyposażone w 4- cylindrowy, bardzo zwinny silnik.

Warto wspomnieć o niedoszłym mariażu Saaba i Volvo z 1977 roku. Wtedy to bowiem doszło do pertraktacji przedstawicieli obu firm na temat ewentualnej fuzji obu przedsiębiorstw. Główną przyczyną podjęcia pertraktacji była duża konkurencja zagranicznych koncernów motoryzacyjnych, oraz planowane obniżenie kosztów produkcji. Do ostatecznego rozwiązania w tej sprawie jednak nigdy nie doszło, bo kierownictwo firmy Volvo wycofało się z najistotniejszego głosowania, które miało przesadzić o całej sprawie.

Opis historii samochodów marki Saab zakończyć można na 1980 roku, kiedy to zaprezentowano model Saab 99 Turbo. Był to model wyposażony w przełomowy dla światowej motoryzacji silnik z turbiną. Ta jednostka napędowa powstała pod koniec lat 70-tych kosztem wielu milionów koron. Turbina dostarczała do silnika po naciśnięciu pedału gazu większej ilości powietrza i paliwa co umożliwiało lepsze osiągi, dzięki natychmiastowemu, znacznemu przyrostowi mocy. W 1979 roku rajdowa wersja tego auta zwyciężyła w Rajdzie Szwecji. Jej silnik miał moc 270 KM, a 100km/h osiągał po 6 sekundach.
W 1987 powstał SAAB Performance Team - to zespół kilku pracowników firmy SAAB, którzy kiedyś zawodowo startowali w różnego typu wyścigach i rajdach samochodowych. W skład zespołu wchodzi min. dwóch inżynierów, kontroler jakości oraz technik i szef studia fotograficznego SAABa. SAAB Performance Team działa na potrzeby jazd testowych i promocji Saab-a, ale również występuje przed publicznością w różnych częściach świata prezentując swoje umiejętności jazdy synchronicznej i nie tylko....

Od lat 80- tych rozpoczął się nieustanny wzrost produkcji aut marki Saab, znajdowały one również coraz chętniej nabywców na całym świecie. Samochody te do dziś słyną z niezawodności i piękna, zaawansowanej technologii I nie byle jakiego charakteru. Bardzo cieszy fakt , że SAAB wyzwolony został spod sideł koncernu General Motors (GM), który w wyniku własnych błędów spisał na straty szwedzki „klejnot” . Dzięki nowemu właścicielowi legendarnej firmie Spyker z pewnością owy „klejnot” znów zabłyśnie.



Jest to tylko malutka część całej bardzo obszernej historii marki Saab. ChcielibyŚmy zaprezentować na koniec kilka spośród dziesiątek innowacji Saab-a dla dorobku motoryzacji:

PIERWSZY NA ŚWIECIE SERYJNY SAMOCHÓD Z TURBOSPRĘŻARKĄ 1977
Guru Saaba ds. silników, Dr Per Gillbrand – często nazywany ojcem seryjnego zastosowania turbosprężarki w samochodach osobowych – w bardzo prosty sposób podsumowywał swoje dokonania w tej dziedzinie. „Wszystkie silniki mają pompy oleju, benzyny i wody”, powiadał. „Dlaczego więc nie miałyby mieć pompy powietrza?! Na tym przecież polega turbodoładowanie! Dziwne, że wszystkie silniki nie są wyposażone w takie urządzenie!

PIERWSZY NA ŚWIECIE SAMOCHÓD Z PODGRZEWANYMI FOTELAMI 1971
Ból pleców jednego z menedżerów Saaba stał się impulsem do opracowania i instalacji podgrzewania siedzeń, innowacji Saaba z 1971 roku. Dolegliwość ta szczególnie dokuczała mu podczas zimnych poranków, w drodze do pracy. Kolega-konstruktor znalazł idealne rozwiązanie: dodatkowe ogrzewanie fotela kierowcy. Rozwiązanie okazało się bardzo efektywne, szybko zyskało wielu zwolenników i w konsekwencji trafiło do produkcji seryjnej.

STACYJKA JAK W „SAAB-IE” 1969
Jest kilka ważnych powodów umiejscowienia stacyjki pomiędzy przednimi fotelami Saabów. Przede wszystkim lepsza ergonomia, zaczerpnięta z kokpitów samolotowych – to miejsce łatwo dostępne i dobrze widoczne, w pobliżu dźwigni hamulca i zmiany biegów. To także ograniczenie ryzyka uszkodzenia kolana w momencie wypadku. I to nie zbieg okoliczności, że w samolotach większość urządzeń sterowania i kontroli ulokowanych jest na centralnej konsoli!

EKOLOGIA 1982
W 1982 roku Saab był pierwszym wytwórcą samochodów wykorzystującym nową, ekologiczną technologię produkcji klocków hamulcowych i tarcz sprzęgła nie zawierających azbestu. W 1991 roku ponownie wyznaczył nowy branżowy standard, eliminując z układu klimatyzacji freon (CFC – chloroflorowęgiel).

NIGHT PANEL 1993
W 1993 roku Saab zaadoptował rozwiązanie stosowane wcześniej tylko w kokpitach samolotów. Nowy Saab 900 został wyposażony w system oświetlenia zegarów i deski rozdzielczej, oparty o zasadę “informacji dostosowanej do potrzeb”. Innowacyjna funkcja Night Panel umożliwia kierowcy Saaba wyłączenie podświetlenia deski rozdzielczej, za wyjątkiem prędkościomierza, w celu ograniczenia ilości punktów świetlnych rozpraszających wzrok podczas jazdy nocą.

EXTREMALNY SAMOCHÓD RAJDOWY
Najbardziej ekstremalną formą modelu Saab 9-3 SportSedan jest 550-konny samochód, którym Per Eklund startuje w cyklu Mistrzostw Europy w Rallycrossie. Dzięki napędowi na cztery koła, auto przyspiesza od 0 do 100 km/h w 2,2 sekundy, tak szybko jak bolid Formuły 1.

AKTYWNE ZAGŁÓWKI 1997
Wprowadzone w 1997 roku, wraz z modelem 9-5, Aktywne Zagłówki Saaba (SAHR) wyznaczyły kierunek badań nad systemami ochrony kręgów szyjnych podczas uderzeń w tył pojazdu. Analiza naukowa opublikowana w 2003 roku w amerykańskim dzienniku “Journal of Trauma” wykazała, że zastosowanie tego rozwiązania oznacza ograniczenie aż o 75% ryzyka poważnych skutków wypadków. Do porównania w testach zderzeniowych wykorzystano starsze modele Saabów, bez systemu SAHR.

BIO-POWER
Saab 9-5 BioPower jest jedynym na świecie samochodem, który zasilany bioetanolem uzyskuje dużo wyższą moc silnika i lepsze osiągi, a także emituje mniej dwutlenku węgla pochodzenia kopalnianego. Dzięki technologii turbodoładowania, silnik Saaba bardzo efektywnie wykorzystuje wyższą liczbę oktanową paliwa E85. Samochody z jednostkami napędowymi typu “flex-fuel” mogą być napędzane różnymi paliwami, takimi jak E85 –mieszanką 85% bioetanolu i 15% tradycyjnej etyliny.

ALTERNATYWNE PALIWO
Saab opracował jednostkę napędową typu “flex-fuel”, która może być zasilana czystym E100 – paliwem, dzięki któremu do atmosfery ziemskiej nie trafiają związki pochodzenia kopalnego, takie jak np. dwutlenek węgla. Technologia została opakowana w nadwozie 400-konnego, podwójnie turbodoładowanego zdobywcy wielu branżowych nagród, koncepcyjnego Saaba AeroX 2006.
Z pewnością będziemy wracać do tematów związanych z tą nietuzinkową marką, zaczniemy od testu SAAB-a 9-3X , pierwszego samochodu na świecie wyposażonego w najnowszej generacji napęd na cztery koła XWD. Póki co pełni optymizmu czekamy na kolejne nowości szwedzkiej legendy.

Opr. Zbigniew Sieczka. Korzystałem z informacji Saab Klub Polska www.saabklub.pl/, Książka Saab Automobile AB, 2005

Zdjęcia: Zbigniew Sieczka oraz media.gm.com