Dzień patrona Muzeum Tatrzańskiego

Dokładnie tego dnia przypada 125. rocznica śmierci patrona zakopiańskiej placówki. Na spotkaniu w gmachu głównym Muzeum będzie można spotkać się z rodziną Tytusa Chałubińskiego oraz obejrzeć m. in. mchy z kolekcji Chałubińskiego, które pokazywane są z przyczyn konserwatorskich niezmiernie rzadko.

PROGRAM DNIA:

- godz. 16.00 Msza Święta za Tytusa Chałubińskiego w Starym Kościele przy ul. Kościeliskiej
- złożenie kwiatów na grobie Tytusa Chałubińskiego na Cmentarzu Zasłużonych na Pęksowym Brzysku
- przejście do gmachu głównego Muzeum Tatrzańskiego, ul. Krupówki 10
- słowo wstępne
- 17.30 referaty Kingi Chałubińskiej oraz Barbary Mogilnickiej-Izdebskiej
- 18.30 Film „Tytus Chałubiński”
- zwiedzanie okolicznościowej wystawy
- poczęstunek ufundowany przez Restaurację „Gazdówka”

Z historii:

Ideę Muzeum zainicjował w 1887 roku Adolf Scholtze wraz z grupą uczniów i znajomych Tytusa Chałubińskiego. W 1888 r. powołano Towarzystwo Muzeum Tatrzańskiego im. Dra Tytusa Chałubińskiego w Zakopanem. Następnego roku w lipcu otwarto wystawę, a na wstępnej karcie pierwszej „Księgi wizyt” Muzeum wpisał się sam sędziwy już patron Muzeum Tatrzańskiego. Umieścił on tam sentencję – „Prawdą i pracą”, której był wierny przez całe swoje życie. Tytus Chałubiński przed swoją śmiercią w 1889 roku zdołał przekazać do muzeum własne zbiory mchów tatrzańskich, zielnik roślin „jawnokwiatowych” oraz eksponaty mineralogiczne.

Tytus Chałubiński był znaną postacią zarówno w Warszawie jak i wśród Polaków ze wszystkich zaborów. Od 1873 roku przyjeżdżał pod Tatry corocznie, a w 1887 roku osiadł tu na stałe. W tym czasie angażował się w wiele różnorodnych działań w Zakopanem. W 1873 roku pomógł stłumić epidemię cholery, propagował walory klimatyczne Zakopanego i przyczynił się do uznania Zakopanego za stację klimatyczną, był jednym z założycieli Szkoły Snycerskiej, pomagał przy powstawaniu Szkoły Koronkarskiej, założył dla górali kasę pożyczkową, zabiegał o podniesienie rolnictwa, był jednym z założycieli Towarzystwa Tatrzańskiego. Najlepiej jego ówczesną działalność streścił Stanisław Witkiewicz: „Nie ma zresztą w Zakopanem takiej dobrej sprawy, która by nie była przez niego zapoczątkowana lub przeprowadzona”.
Przebywając w Zakopanem Tytus Chałubiński penetrował intensywnie Tatry zbierając przy okazji rośliny, szczególnie mchy oraz minerały i skały tatrzańskie. Był on chyba we wszystkich wówczas zwiedzanych przez turystów miejscach w Tatrach, a także odkrywał nowe drogi, jak na przykład z przewodnikiem Jędrzejem Walą młodszym w 1880 roku wejście na Lodowy Szczyt wprost od strony południowo-wschodniej, czy też jako pierwszy turysta przechodził kłusowniczymi ścieżkami na przykład przez Kozią Przełęcz. Swym przykładem pociągnął innych do uprawiania turystyki w Tatrach, a u jego boku w trakcie wypraw szkoliło się wielu górali na dobrych przewodników. Chałubiński stał się na tyle popularny nie tylko wśród ludności góralskiej, ale w całej Polsce, że nazywano go „królem Tatr”.

Po śmierci Tytusa Chałubińskiego bardzo ważną rolę w życiu Muzeum oraz społeczności zakopiańskiej odegrali jego potomkowie. Zarówno syn Ludwik jak i córka Jadwiga po mężu Surzycka przekazywali wielokrotnie pamiątki po ojcu wraz z jego bezcennym księgozbiorem lub w inny sposób wspierali działalność naszej instytucji. Wspólnie ofiarowali parcelę pod budowę pierwszego budynku Muzeum. Również w następnych pokoleniach znajduje się wiele postaci związanych z Zakopanem, Towarzystwem Muzeum Tatrzańskiego oraz samym Muzeum.
Doceniając rolę Chałubińskiego, przy swoim Zakładzie Wodoleczniczym, wystawił mu pomnik dr Andrzej Chramiec. Było to kamienne popiersie wykonane przez Wojciecha Korpala w 1901 roku. Pomnik ten został odrestaurowany w 2006 roku dzięki staraniom Fundacji Pokolenia-Pokoleniom.

Najbardziej znany pomnik Tytusa Chałubińskiego znajduje się u zbiegu ulic Chałubińskiego i Zamoyskiego. Odsłonięto go 15 sierpnia 1903 r. z inicjatywy Związku Przyjaciół Zakopanego. Pomnik zaprojektował Stanisław Witkiewicz, a wykonał Jan Nalborczyk. Jego gipsowy odlew znajduje się w holu gmachu głównego Muzeum Tatrzańskiego. Pomnik ten często jest nieprawidłowo nazywany „pomnikiem Chałubińskiego i Sabały”, „Sabały i Chałubińskiego” lub wręcz „pomnikiem Sabały”. Tego rodzaju sformułowania obligują nas do stałego przypominania postaci naszego Patrona oraz jego dokonań.

W dniu 4 listopada w dzień śmierci Tytusa Chałubińskiego zapraszamy wszystkich na spotkanie. Uroczystości rozpoczną się o godzinie 16.00 Mszą Świętą w Starym Kościółku. Skąd wszyscy zgromadzeni zaproszeni są na spotkanie z rodziną Patrona oraz pokaz filmu z serii Zdobywcy Karpat: Tytus Chałubiński. Spotkanie z rodziną Patrona Muzeum Tatrzańskiego odbędzie się w gmachu głównym Muzeum. Prof. Kinga Chałubińska i Pani Barbara Izdebska zaprezentują własne spojrzenie na historię rodziny Chałubińskich i jej dorobek. Pokaz filmu Tytus Chałubiński przybliży nam postać tego wybitnego lekarza, społecznika, a przede wszystkim człowieka o wielkim sercu. Będzie też rzadka okazja do obejrzenia na wystawie wybranych pamiątek i zbiorów Tytusa Chałubińskiego, świadczących o jego ogromnej wiedzy i pasji badacza przyrody tatrzańskiej.

Włodzimierz Cichocki, kierownik Działu Przyrodniczego Muzeum Tatrzańskiego

Źródło: materiały prasowe, oprac. r/