Pamięci ppor. Tadeusza Barana

• Pamięci Władysława Borzęckiego-Mocarnego

Tadeusz Baran urodził się 3 września 1908 r. w Nowym Targu w rodzinie Kazimierza Barana, nauczyciela historii w nowotarskim gimnazjum. W roku 1926 przystąpił do egzaminu dojrzałości wraz z bł. ks. Piotrem Dańkowskim, przyszłym naczelnikiem Konfederacji Tatrzańskiej Augustynem Suskim oraz Stanisławem Krzystyniakiem, który w czasie II wojny światowej był dowódcą 301 Dywizjonu Bombowego Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii. W 1932 r. ukończył studia na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie uzyskując tytuł magistra historii. Następnie rozpoczął pracę w Związku Straży Pożarnych. We wrześniu 1939 r. brał udział w obronie Warszawy.

Na podstawie rekomendacji Komisarycznego Kierownika Technicznego Pożarnictwa na terenie Guberni Generalnej w Polsce Jerzego Lgockiego został mianowany na urząd powiatowego instruktora pożarnictwa w powiecie nowotarskim z dniem 1 października 1940 r. Jednocześnie związany był z działalnością konspiracyjną prowadzoną w ramach Strażackiego Ruchu Oporu „Skała”, którego Komendantem Głównym był wspomniany Jerzy Lgocki.

Pismo starosty nowotarskiego Viktora von Dewitz'a do Komisarycznego Instruktora Pożarnictwa Dystryktu Krakowskiego w sprawie mianowania powiatowego instruktora pożarnictwa w powiecie nowotarskim
Aresztowany w listopadzie 1943 r. pod zarzutem nielegalnej działalności uwięziony został wraz z innymi strażakami z Podhala w Palace, a następnie więziony był w więzieniu na Montelupich w Krakowie. 11 grudnia 1943 r. został zamordowany przez Niemców w Słomnikach.

Zbiorowa mogiła, w której pochowano Tadeusza Barana na cmentarzu w Słomnikach
W 1948 r. nakładem Zarządu Miejskiego w Nowym Targu ukazała się publikacja autorstwa Kazimierza i Tadeusza Baranów oraz Ludwika Wyrostka „Z przeszłości miasta Nowego Targu w sześćsetną rocznicę urządzenia Miasta przez króla Kazimierza Wielkiego 1346–1946” , której część I zatytułowana „Z przeszłości miasta Nowego Targu” została opracowana przez K. i T. Baranów. Nakładem wydawnictwa Akade publikacja ta doczekała się ponownego wydania w 2003 r.

Dzień wcześniej, 11 grudnia 2023 r. o godzinie 14:00 w Komendzie Powiatowej PSP w Nowym Targu odbędzie się wykład dotyczący życia i działalności Tadeusza Barana. Pełna biografia tej zapomnianej postaci ukaże się na łamach tegorocznego Almanachu Nowotarskiego.

Arkadiusz Stefaniak-Guzik