140 rocznica urodzin Pawła Cudzicha - działacza Związku Podhalan, ZWZ, oraz więźnia niemieckiego obozu koncentracyjnego Auschwitz

• 138 rocznica urodzin Karola Bełtowskiego, nauczyciela aresztowanego przez zakopiańskie gestapo, więźnia niemieckich obozów koncentracyjnych

Został aresztowany 25 maja 1942 roku w Nowym Targu za przynależność do Związku Walki Zbrojnej, posiadanie radia i rozpowszechnianie wiadomości londyńskich. Więziony w Palace w Zakopanem trafia następnie do więzienia w Tarnowie, a potem do KL Auschwitz transportem z 17 sierpnia 1942 roku. W transporcie tym znaleźli się również inni więźniowie z Nowego Targu.

„17 sierpnia 1942 roku Sipo u. SD z Krakowa skierowało kolejny transport więźniów do KL Auschwitz, już trzeci z kolei następujący dzień po dniu. Liczył on 87 mężczyzn, aresztowanych z różnych powodów. (…)
Opierając się na ankietach personalnych byłych więźniów, ich relacjach oraz korespondencji z nimi prowadzonej, można wnioskować, że transport ten, podobnie jak inne, był transportem łączonym. Znajdowali się w nim więźniowie osadzeni w więzieniu tarnowskim i więzieniach krakowskich.

Więźniów z tego transportu umieszczono początkowo na parterze bloku 11, gdzie odbywali trwającą około dziesięciu dni kwarantannę. Później przeniesieni zostali do różnych bloków, (między innymi do 17a) i przydzieleni do poszczególnych komand roboczych. Sporą część więźniów przywiezionych tym transportem skierowano do komanda Soladurchstich, zatrudnionego przy regulacji Soły. Praca więźniów tego komanda była niezwykle ciężka, wielu ginęło wskutek wyczerpania.
Więźniowie z tego transportu, podobnie jak inni nowo przybyli, doświadczyli pomocy i opieki ze strony starszych „stażem obozowym” współwięźniów, znających już realia życia obozowego. To dzięki nim udawało się niektórym dostać przydział do lepszego komanda, uniknąć selekcji czy też otrzymać dodatkową porcję żywności.

Co najmniej 10 więźniów przeżyło, życie straciło co najmniej 35 więźniów, z czego większość w 1942 roku.”

KSIĘGA PAMIĘCI

Paweł Cudzich stał się od tamtego czasu numerem 59521. W KL Auschwitz osadzono także jego żonę Amelię i córkę Jadwigę. Zostały aresztowane w tym samym dniu co on. Jego syn, który był partyzantem zdołał wówczas zbiec, ale nie ominęło go aresztowanie. Został przywieziony do KL Auschwitz 28 stycznia 1943 roku, gdzie przebywał pod przybranym nazwiskiem Piotr Ratoń. Żona zginęła w obozie, natomiast dzieciom udało się przeżyć. On zginął 29 listopada 1942 roku w niemieckim obozie koncentracyjnym Auschwitz.

opr. Sebastian Śmietana