Kultura pasterska - żywe dziedzictwo Podhala

Europejskie Dni Dziedzictwa to cykliczny projekt kulturalny, społeczny i edukacyjny o wyjątkowej skali i zasięgu: co roku we wrześniu mieszkańcy Starego Kontynentu mogą bezpłatnie zwiedzić najciekawsze zabytki w swojej okolicy oraz skorzystać z szerokiego wachlarza wydarzeń kulturalnych i edukacyjnych.

Głównym celem Europejskich Dni Dziedzictwa jest edukacja historyczna i kulturalna, promowanie różnorodności regionalnego dziedzictwa kulturowego, podkreślenie wspólnych korzeni kultury europejskiej oraz propagowanie dialogu międzykulturowego.

W tym roku Muzeum Podhalańskie otwiera swoje drzwi dla zwiedzających - w sobotę 23 września w godzinach 13.00 – 19.00. Oprócz bezpłatnego zwiedzania wystaw stałych i czasowych przygotowaliśmy dla Państwa szereg wydarzeń, skupiających się wokół kultury pasterskiej Podhala, która wciąż pozostaje żywym dziedzictwem.

Z tej okazji MP zaprasza na majestatyczną wędrówkę szlakiem karpackich pasterzy podczas wernisażu wystawy: ŁUKASZ GRUDYSZ – KARPATY, DROGA PASTERZY.

Łukasz Grudysz jest autorem i współautorem wielu wystaw fotograficznych indywidualnych i zbiorowych – w Polsce i za granicą. Bierze aktywny udział w Międzynarodowych Salonach Fotograficznych, m.in. organizowanych pod patronatem Międzynarodowej Federacji Sztuki Fotograficznej FIAP, zdobywając medale, nagrody, wyróżnienia, dyplomy, listy gratulacyjne. W 2014 roku został przyjęty w poczet członków rzeczywistych Fotoklubu Rzeczypospolitej Polskiej Stowarzyszenia Twórców.
MIĘDZY SAKRUM A PROFANUM. PASTERZE POLSKICH KARRPAT, to temat związany z autorskim projektem ministerialnym o stypendium, gdzie sam autor podczas realizacji projektu zaangażowała się w pełni w życie pasterskie, żyjąc przez kilka tygodni z pasterzami Karpat, wędrując kilkadziesiąt kilometrów, przez 3 dni podczas redyku, doświadczając codziennego dnia pasterza, który zaczyna się o 4 rano , często w deszczu. Fotografie z cyklu powstały w Bieszczadach, w Beskidzie Śląskim, w Beskidzie Żywieckim i na Podhalu co uwieńczone zostało publikacją pt. KARPATY. DROGA PASTERZY, z której pochodzą fotografie prezentowane przez Muzeum Podhalańskie na nowotarskim Rynku.
Fotograficzna wędrówka wiedzie wołoskim szlakiem wśród owiec, pasterzy, w przestrzeni i krajobrazie gór, które skrywają majestatyczne wciąż żywe dziedzictwo.

Wykład wraz z prezentacją instrumentów pasterskich i grą w wykonaniu Andrzej Budza artysty wielowymiarowego; Muzyka, muzykanta, twórcy i rekonstruktora instrumentów pasterskich, twórcy dud podhalańskich, jak również skrzypiec a’la Stradivarius. Jednego z bohaterów filmu dokumentalnego o twórcach ludowych na Podhalu wyprodukowanego przez TVP3 Kraków dla Narodowego Instytutu Kultury i Dziedzictwa Wsi. To kolejny nie lada punkt w programie Europejskich Dni dziedzictwa 2023.

Prezentacja filmu w reżyserii Wojciecha Jachymiaka pt. „Prawo i przywileje pasterzy”. Film powstał w ramach programu Filmoteka Małopolska – promocja Małopolski przez film dokumentalny. Jest podsumowującym punktem wieczoru spojrzeniem na naszą cywilizację przez pryzmat górali. Film opowiada o niezwykłych cechach Wołochów, które były wykorzystywane zarówno do celów gospodarczych jak i wojskowych. Prawa, którymi się posługiwali Wołosi były gwarantem utrzymania bezpieczeństwa i regulacji zasad między sobą i państwem. Próba powrotu do dawnej kultury wołoskiej prezentuje górski krajobraz w harmonii z człowiekiem poszukującym własnego miejsca na świecie.

W programie przewidziane zostały również warsztaty edukacyjne dla dzieci oscylujące wokół tematyki kultury pasterskiej.

Tradycje związane z pasterstwem na Podhalu to wciąż jeszcze żywe spektrum, które tworzy kulturę Podhala. Zaczynając od zabobonnych wierzeń związanych z wypasem owiec poprzez podhalańską kuchnię, handel wełną i kuśnierstwo a także muzykę.

Zaprezentowany wybór programu to zaledwie kropla w morzu całej kultury pasterskiej, ale za to w ujęciu dosyć indywidualnym poruszającym wątki, drogi pasterzy, charakteru ludzi gór i muzyki płynącej z podhalańskich hal od wieków. Tradycje pasterskie na Podhalu od początku związane są z osadnictwem ludów wołoskich na prawie wołoskim. Wędrując drogą pasterzy odkrywamy korzenie ludów pasterskich , a także dowiadujemy się na temat ich charakteru, predyspozycji oraz odkrywamy instrumenty, z których wypływa grająca w sercach pasterzy muzyka.

PROGRAM:

13.00 - 15.00 WARSZTATY EDUKACYJNE DLA DZIECI - WOKÓŁ PASTERSTWA
15.00 OFICJALNE OTWARCIE EUROPEJSKICH DNI DZIEDZICTWA:
ŁUKASZ GRUDYSZ - WYSTAWA FOTOGRAFICZNA - KARPATY, DROGA PASTERZY
16.00 ANDRZEJ BUDZ - WYKŁAD I PREZENTACJA INSTRUMENTÓW PASTERSKICH
17.30 FILM W REŻ. WOJCIECHA JACHYMIAKA - PRAWO I PRZYWILEJE PASTERSKIE

Muzeum Podhalańskie, r/