W Gorlicach odbyła się V Ekumeniczna Olimpiada Szachowa zdjęcia)

Specyfika tych corocznych gorlickich turniejów zachęca do powrotu w następnych latach. Tam nie wyczuwa się atmosfery morderczej walki o każdy punkt. Może dlatego, że każdy zawodnik jakąś nagrodę dostanie. A może dlatego, że tam się nie mówi o ekumenizmie, ale się ekumenizm tworzy w sposób naturalny. Młodzi szachiści między rundami zawierają znajomości, czasem odnawiają zeszłoroczne.Rozmawiają, ale nikt nie mówi, że ten jest Polak a ten Słowak, ten prawosławny a ten katolik. W tej integracji widzę wartość większą, niż sama gra w szachy,

Powszechnie wiadomo, że gra w szachy rozwija zdolności umysłowe. Bardzo często słyszy się slogany typu „Szachy to matematyka, tak bardzo dziś potrzebna” i jest to prawda. Dziecko grające w szachy, mając przed oczami 64-polową szachownicę, poznaje w praktyce układ współrzędnych szybciej niż podczas lekcji matematyki. Stosując grę kombinacyjną poznaje podstawy rachunku prawdopodobieństwa, choć często nie zdaje sobie z tego sprawy. Dodajmy, grając 32 bierkami na 64-polowej szachownicy zaledwie dwa króle i dwa piony dają się ustawić w około 7 400 000 poprawnych pozycji, a liczba wariantów gry w pierwszych dziesięciu posunięciach wynosi 169 518 829 100 544 x 10 do potęgi 15. Idzie teraz o to, że dzieci mogą dowolnie wykonywać posunięcia czyli podejmować decyzje. Muszą się jednak liczyć na przykład z konsekwencjami nieprawidłowego policzenia wartości zamienianych figur.

Rywalizacja na szachownicy kształtuje u uczniów nie tylko umiejętność koncentracji uwagi, matematycznej kalkulacji, ale zmusza do planowania strategicznego opartego na kreatywności.Specyfika gry w szachy wyklucza odtwórcze naśladownictwo skazane na niepowodzenie. Dziecko szybko to rozumie i samo kreuje wydarzenia na szachownicy ponosząc za nie odpowiedzialność.

Szachy są dynamiczne i kształtują refleks. Wie to każdy, kto choć raz grał albo przynajmniej obserwował turniej blitza z zegarami szachowymi. Natomiast wśród ludzi niezorientowanych funkcjonuje niesprawiedliwy dla miłośników gry królewskiej mit „refleksu szachisty”. Wbrew obiegowym opiniom gra w szachy wymaga ponadprzeciętnej szybkości podejmowania decyzji pod presją ”uciekającego” czasu.

Szachy mają wiele wartości wychowawczych, typowych dla całego sportu, a jednocześnie uniwersalnych w życiu. Zasada „fair play” w sporcie jest
podstawą moralną w życiu, poszanowaniem dla samego siebie i innych, poczuciem godności i sprawiedliwości. Na zajęciach szachowych, po zakończeniu partii wyciszeni uczniowie podają sobie ręce i dziękują za grę. Wyrażają przez to szacunek i uznanie dla przeciwnika – skromność w przypadku zwycięstwa, spokój i opanowanie w momencie porażki. Poprzez grę w szachy dzieci rozwijają te cechy charakteru, które są konieczne do
osiągnięcia sukcesu , nie tylko w czasie rywalizacji sportowej, ale i w życiu. Szachy wyrabiają umiejętność panowania nad sobą, wytrwałość, przezorność i odwagę. Każdy ruch na szachownicy równoznaczny jest z przeprowadzeniem procesu decyzyjnego a co za tym idzie umiejętności brania odpowiedzialności za podjętą decyzje. Uczy to z kolei prostej prawdy, że własne zdanie i ocena nie zawsze są słuszne i prawdziwe, że należy myśleć obiektywnie i nie lekceważyć żadnego przeciwnika ani jego argumentów.

Dzieci grające w szachy rozwijają się społecznie , nawiązują nowe znajomości, integrują w grupach, zupełnie inaczej podchodzą do porażek. Zazwyczaj ponownie starają się rozwiązać określony problem.

Błądząc po stronach internetowych natykam się tylko na pochlebne opinie na temat szachów. Wręcz zachęca się rodziców, aby teraz na wiosnę wygonili dzieci sprzed komputera i zachęcili do szachów. Dołączam się do tego apelu.

Tekst i zdj. Zdzisław Soliwoda